Əhd.


Bismillahi Rəhmani Rəhim
(TARİXİ: 01.01.2006)
Sevimli qardaşlarım, can dostlarım, könül dostlarım, Allaha sonsuz həmd və şükr edərik ki; bir dəfə daha Allahın bir zikr söhbətində birlikdəyik.
Mövzumuz; əhd.
Əhd söhbəti, Allah ilə olan əhdimiz. Allahu Təala Ə'RAF Surəsinin 172-ci ayəti kəriməsində deyir ki:
-7/Ə'RAF-172: Və iz əhazə rabbukə min məni adəmə min zuhurihim zurriyyətəhum və əşhədəhum əl ənfusihim, ə ləstu birabbikum, qalu bəla, şəhidna, ən təkili yəvməl qiyaməti inna kunna an həzzə qafilin(qafilinə).
Və qiyamət günü, həqiqətən biz bundan qafildik (qafillərik) deyərsiniz deyə (deməməniz üçün), sənin Rəbbin, Adəmoğullarının kürəklərindən onların nəsillərini alıb götürdüyü zaman onları, nəfsləri üzərinə şahid tutdu. (Allahu Təala belə buyurdu): "Mən, sizin Rəbbiniz deyiləmmi?" Dedilər ki: "Bəli, (Sən, bizim Rəbbimizsən), biz şahid olduq.
"Biz bütün Adəmoğullarını bir-birinin kürəklərindən çıxararaq hüzurumuzda hamısını yığdıq və onlara dedik ki: (ə ləstu birabbikum) Mən sizin Rəbbiniz deyiləmmi? (qalu) dedilər ki (bəla) bəli." Mənəvi sualların müsbət cavabı "bəla: Bəli, Sən bizim Rəbbimizsən." Allahu Təala "Qiyamət günü ‘Mən bundan xəbərdar deyildim.' deməsinlər deyə onların ruhlarını və fiziki bədənlərini nəfslərinə şahid etdim." deyir.
Bəli hadisə bu hadisədir. Görəsən bundan sonra nə olmuş? Maidə Surəsi 7. ayəti kəriməsində Allahu Təala deyir ki:
-5/MAİDE-7: Vəzkuru ni'mətəllahi əleykum və misakahulləzi vasəkakum bihi, iz kultum səminə və atana vettekullah(vettekullahe), innallahe alimun bizatis sudur(suduru).
Allahın, sizin üzərinizdəki nemətini və: "Eşitdik və itaət etdik" dediyiniz zaman, onunla sizi bağladığı müqavilənizi xatırlayın. Allaha qarşı təqva sahibi olun, Şübhəsiz ki O, sinələrdə olanı ən yaxşı bilər. "Allaha verdiyiniz əhdi xatırlayın. ‘Eşitdik və itaət etdik.' demişdik. Allah da sizlərdən əhd almişdır.
" Onda o gün, "ə ləstu birabbikum" günü, Allahu Təala bütün insanlarla danışır. "Mən sizin Rəbbiniz deyiləmmi?" Sual. Cavab: "Bəla: Bəli, Sən bizim Rəbbimizsən." Onun üzərinə Allahu Təala buyurur ki: "Mən sizin Rəbbiniz olduğuma görə, Mənə təslim olacağınıza dair sizlərdən ahd istəyirəm ey nəfslər, misak istəyirəm ey ruhlar, yəmin istəyirəm ey fiziki bədənlər. Sözlərimi eşitdinizmi?" Biz də deyirik ki: "Eşitdik." Allahu Təala buyurur ki: "Elə isə itaət edin." Ruhlar biz həyatdaykən, dünya həyatını yaşayarkən, ruhumuzu Allaha çatdıracağımıza dair Allaha söz verir. Fiziki bədənlər, biz dünya həyatını yaşayarkən, fiziki bədənimizi Allaha təslim edəcəyimizə dair əhd verir. Nəfslər isə Allahu Təalaya nəfsimizi Allaha təslim edəcəyimizə dair and verir.
Burada hər şey bitirmi? Xeyr, bitmir. Ayəti kərimə "Eşitdik və itaət etdik. dediniz." deyir. Allahu Təalanın "Sözlərimi eşitdinizmi?" tələbi üzərinə deyirik ki: "səminə: Eşitdik." Allahu Təala da ruhumuzdan, vəchimizdən, nəfsimizdən; ruhumuzu, vəchimizi və nəfsimizi Allaha təslim edəcəyimizə dair and, söz və əhd istəyir. Biz də bu andı, sözü və əhdi veririk, əmrə itaət edirik.
Hər şey bitirmi? Xeyr, bitmir. Bu nöqtədən sonra hadisə davam edir və fərqli bir hadisələ qarşı-qarşıya qalırıq. Allahu Təalanın İlahi İradəsi dövrəyə girir və bizim iradəmizə səslənir: "Səndən də söz istəyirəm. Sən də mənə təslim olacaqsan." deyir. İradəmiz də Allahu Təalaya Allaha təslim olması mövzusunda söz verir. Elə isə ruhumuz Allaha söz vermiş amma iradəmiz də iradəmizin Allaha təslimi olmasına Allaha söz vermiş. Və bu sözə baxdığımız zaman, bu iradənin təslimi müqaviləsinin reallaşa bilməsi, əvvəl ruhumuzun sonra fiziki bədənimizin, sonra da nəfsimizin Allaha təslim olmasını tələb edir. Bu üçü Allaha təslim olmamışsa, iradəmizin Allaha təslimi heç bir zaman mümkün deyil. 22-ci. pillədə ruhumuz Allaha təslim olar, Allahın Zatında yox olaraq. 25-ci pillədə fiziki bədənimiz Allaha təslim olar. 26-cı pillədə nəfsimiz Allaha təslim olar. 28-ci pillənin 5-ci addımında iradəmiz Allaha təslim olar.
Beləcə Allaha verdiyimiz andımızı da sözümüzü də əhdimizi də iradəmizin Allaha verdiyi sözünüdə də reallaşdırarıq. Yaxşı, hamısı bu qədərmi? Xeyr. Allahu Təala bir də bizdən əhd istəyir. Allahu Təalanın bizdən istədiyi bu əhd; ruhumuzu, vəchimizi, nəfsimizi və iradəmizi Allaha təslim etməmizi tamamilə əmr edən bir müəssisədir. Nə olmuşdu? Ruhumuz təslim olacağına dair Allaha söz vermişdi. Fiziki bədənimiz əhd vermişdi, nəfsimiz and vermişdi. Bunları yerinə yetirmək andımızı, sözümüzü və əhdimizi yerinə yetirmək idi. Bunların kənarında Allahu Təala iradəmizdən söz istəyir, iradəmizi Allahu Təalaya təslim etmək üçün. Hər birisi aid olduğu əsldən istənir. Ruhdan istənilir, fiziki bədəndən istənilir, nəfisdən istənilir və iradədən istənilir. Yaxşı, bunların hamısından birdən istənilən bir and varmı? Belə bir and növü var, onun da adı əhd; ruhumuzun da vəchimizin də nəfsimizin də iradəmizin də Allaha təslimi əmri. Allahu Təala Qurani Kərimində bu mövzuları möhtəşəm bir şəkildə açıqlamışdır. Necə biz Allaha and söz və əhd vermişiksə, arxasından iradəmiz Allaha bir də söz vermişsə, arxasından dörd dənəsi birdən Allahu Təalaya əhd vermişlərsə, toplam birdən hamısı bir yerdə ikən Allaha verdikləri andın növü əhddir. Allahu Təala buyurur:
-6/ƏN'AM-152: Və lə takrebu maləl yətimi illə billəti hiyə ahsenu hatta yəbluga əşuddəh(əşuddəhu), və əvful kəylə vəl mizanə bil kıst(kıstı), lə nukellifu nəfsən illə vus’ahə və izakultum fa’dilu və ləv kanə za kurba, və bi ahdillahi əvfu, zalikum vassakum bihi ləalləkum təzəkkərun(təzəkkərunə).
Yetimin malına, o ən qüvvətli çağına gələnə qədər, ən gözəl şəkliylə olmadıqca yaxınlaşmayın. Ölçü və çəkini ədalətlə yerinə yetirin. Kimsəni gücünün xaricində (bir şey ilə) məsul tutmarıq. Söylədiyiniz zaman, yaxınınız olsa belə, artıq ədalətlə söyləyin. Allahın əhdini yerinə yetirin (iza edin). Beləcə tezekkür edərsiniz deyə, (Allah) belə sizə onunla vəsiyyət (əmr) etdi.
-6/EN'AM-153: Və ənnə həzzə sıra idi mustəkimən fəttəbiuhu, və la təttəbius subulə fə təfərrəka bikum an səbilihi, zalikum vassakum bihi ləalləkum təttəkun(təttəkunə).
Və şübhəsiz ki; bu, Mənim müstakim olan yolum. Elə isə ona tabe olun. Və (başqa) yollara tabe olmayın ki; o təqdirdə sizi, onun yolundan ayırar. Belə sizə onunla vəsiyyət etdi(əmr etdi). Ümid edilər ki beləcə siz təqva sahibi olarsınız. Allahu Təala deyir ki: "Allahın əhdini ifa edin, yerinə yetirin. Məhz bu Sıratı Mustakimdir. Sıratı Mustakimə tabe olun və müşriklərdən olmayın.
" Amma ayəti kərimə orada bitmir və belə davam edir: "Allahın vəsiyyətini yerinə yetirin ki təqva sahibi olasınız. Məhz bu təqva, son təqvadır. Əsla Allahın Sıratı Mustakimindən ayrılmayın. Sıratı Mustakimin üzərində olun." Burada Allahın əhdi və vəsiyyəti keçir. Mövzunu araşdırdığımız zaman bunu görürük: Allahın əhdi, yalnız iradəmizi Allaha təslim etməmiz üçün Allahın bizdən aldığı sözdür. İradəmizin Allaha təslim olmaq mövzusunda Allaha verdiyimiz söz Allahın əhdini meydana gətirir. Allahın vəsiyyəti isə bizim əhdimizi meydana gətirir.
Ruhumuzu, vəchimizi, nəfsimizi və iradəmizi hamısını birdən Allaha təslim etməmiz Allahın vəsiyyətidir. "O vəsiyyəti yerinə yetirin ki əsl təqvanın sahibi olasınız." deyir Allahu Təala. Bu təqva, bihakkın təqvadır, təqvaların ən üst addımıdır. Ruhun da vəchin də nəfsin də iradənin də Allaha təslimini ifadə edər. Allahu Təala insanların Allaha verdiyi sözlərini və andlarını yerinə yetirmələrini istəyir. İnsanların Allaha verdiyi andlar, ruhumuzun, vəchimizin və nəfsimizin Allaha verdiyi andlardır. Buna iradəmizin Allaha verdiyi müqavilə əlavə olunduğu zaman, bu hamımızın əhdi olur. Bu əhd ruhumuzun, vəchimizin, nəfsimizin və iradəmizin Allaha verdiyi and, müqavilə, əhd və müqavilənin bütününü ehtiva edir və yalnız əhd adını alır. Dörd təslim birdən ehtiva edir: ruhun, vəchin, nəfsin və iradənin Allaha təslimi. Allah cəbhəsindən baxdığımız zaman bu, Allahın bizə olan vəsiyyətidir. "Belə olun ki; Allahın vəsiyyətini yerinə yetirin ki bihakkın təqvaya çatasınız." deyir. Son təqvaya ancaq belə çatıla bilir. Sevimli qardaşlarım, indi bərabərcə Rə'd Surəsinin 20-ci və 21-ci ayələrinə baxırıq. Allahu Təala burada da mövzuya eyni standartlarda şərh gətirmiş.
-13/RA'D-20: Ellezine yufune bi ahdillahi və la yankudunəl misak(misakə).
Onlar, Allahın əhdini icra edərlər (ruhlarını, vəchlərini, nəfslərini və iradələrini Allaha təslim edərlər). Və sözlərini (digər təslimlərlə birlikdə iradələrini də Allaha təslim edəcəklərinə dair sözlələrini) pozmazlar.
-13/RA'D-21: Vəlləzinə yasılına ma əmərallahu bihi ən yusale və yahşəvnə rabbəhum və yəhafunə suəl hisab(hisabi).
Və onlar Allahın (ölümdən əvvəl), Allaha çatdırılmasını əmr etdiyi şeyi (ruhlarını), Ona (Allaha) çatdırarlar. Və Rəblərinə qarşı huşu duyarlar və pis hesabdan (cəhənnəmə girməkdən) qorxarlar. "Əlləzinə yufunə bi ahdillahi: Onlar Allahın əhdini yerinə yetirərlər." Əllezinə: Onlar ki; Yufunə: İcra edərlər, bi ahdillahi: Allahın əhdini. Yəni iradələrini Allaha təslim edərlər. Allahın əhdi, iradəmizi Allaha təslim etmək idi. "Allahın əhdini icra edərlər və iradələrini Allaha təslim edərlər." "Və la yenkudunel müqavilə: Beləcə sözlərini pozmazlar." Hər kim Allahın əhdini icra etsə, sözünü pozmaz. Allahın əhdi nə idi? İradəmizin Allaha təslimi idi. Bizim iradəmizin Allaha verdiyi söz nə idi? İradəmizin Allaha təslimi idi. Elə isə Allahın əhdini yerinə yetirən adam, iradəsini Allaha təslim edən adamdır. Və iradənin Allaha təslimi, bizim iradəmizin Allaha verdiyi sözü ifadə edər. Allah baxımından da iradəmizin təslimini istəyən əmr, Allahın əhdidir.
Elə isə ayəti kərimə son dərəcə açıq bir şəkildə bunu ehtiva edir. Ruhumuzun, vəchimizin, nəfsimizin və iradəmizin Allaha təsliminin hamısını deyil, iradəmizin Allaha təslimini ehtiva edir. Amma nə var ki ruhumuzu, vəchimizi və nəfsimizi Allaha təslim etməzsək iradəmizi heç bir şəkildə Allaha təslim etməmiz mümkün deyil. Nə deyir Allahu Təala: "Onlar Allahın əhdini icra edərlər və sözlərini pozmazlar." Allahın əhdi, iradəmizin təslimi; sözləmiz, iradəmizin təslimi. Allahın əhdini icra edən, iradəsini Allaha təslim etmişdir.
Amma daha əvvəl mütləq ruhunu, vəchini, nəfsini Allaha təslim etmiş olması da əsldir. Burada "və la yenkudunəl misak: Onlar sözlərini (misaklarını)pozmazlar." sözü, bir sonrakı ayəti kərimədə çox gözəl bir nəticə dəyişikliyinə səbəb olur. Allahu Təala "Onlar sözlərini pozmazlar." dedikdən sonra, Rə'd Surəsi 21. ayədə deyir ki: "Vellezine yasılına ma əmərallahu bihi ən yusale: Və onlar Allahın Allaha çatdırılmasını əmr etdiyi şeyi yəni ruhlarını Ona çatdırarlar." Ruhlarını Allaha çatdıran bu insanlar nə etmişlər? sözlərini(misaklarını) pozmamışlar.
Nə demişdik? Ruhumuz Allaha əzəldə söz (misak) vermiş, yalnız ruhumuzun Allaha təslimi mövzusunda. Fiziki bədənimiz Allaha əhd vermiş, fiziki bədənimizin Allaha təslimi mövzusunda. Nəfsimiz Allahu Təalaya and vermiş, Allaha nəfsimizin təslimi mövzusunda. Ruhumuzun andı söz, fiziki bədənimizin andı əhd və nəfsimizin andı and. Buradan, Allahu Təala Rə'd surəsi 20. Ayəti kərimədə "Onlar sözlərini pozmaz." dedikdən sonra ruhumuzun sözü çıxır ortaya. Allahu Təala "Və onlar Allahın Allaha çatdırılmasını əmr etdiyi şeyi Allaha çatdırarlar, sözlərini(misaklarını) pozmazlar. Sözləri, ruhlarını Allaha çatdırmaq idi. Onu reallaşdırarlar." deyir. "Onlar Allaha, Allahın Allaha çatdırılmasını əmr etdiyi şeyi Ona, Allaha çatdırarlar." deyir.
Elə isə iradəmizi Allaha çatdırmaq kimi ruhumuzu Allaha çatdırmaq kimi bir təməl vəzifəmiz var. Bu, ruhumuzun Allaha çatdırılmasıdır. Adı da sözdür (misakdır). Elə isə Rə'd Surəsinin 20-ci ayəti kəriməsindəki "Və onlar sözlərini pozmazlar." ilə 21-ci ayəti kəriməni birləşdirdiyimiz zaman ruhumuzun sözü (misakı)ortaya çıxır. Amma Ra'd Surəsinin 20-ci ayəti kəriməsini tək başına götürsək, o zaman da iradəmizin sözü(misakı) ortaya çıxır. İkisi, bir-birindən çox fərqli iki hökm doğurur.
Elə isə, Allahu Təalanın indində hər şey ən gözəl standartlarda meydana gəlir. Ayəti kərimənin davamında Allahu Təala deyir ki: "Onlar Allahı, Allahın vəchini diləyənlərdir. Onlar sözlərini (misaklarını) pozmazlar." "Və yəhafunə suəl hisab: Pis hesabdan qorxarlar yəni qazandıqları dərəcələrin itirdikləri dərəcələrdən az oluşundan qorxarlar." "Və yahşəvnə rabbehum: Və Rəblərinə qarşı huşu duyarlar." "Vəlləzinə sabərubtigaə vəchi rabbihim: Onlar səbirlə Allahın Zatını diləyənlərdir." Sevimli qardaşlarım, bu ayədə olan, bu Allahın Zatını diləmə müəssisəsi, iki növü diləməyi ifadə edər. 1- Allahın Zatına insan ruhunun çatması, 21-ci pillədəki bir hadisədir. Allaha çatmağı diləyərik. Mürşidimizə çatıb tabe olarıq və 7 mərhələdə ruhumuzu Allaha çatdırarıq. 7 dənə göy qatı aşar ruhumuz Allaha çatar. Ruhumuzu Allaha çatdırmaq; çatdırmaq üzrə Allahın Zatını diləməyi ifadə edər. 2- Amma bir də Allahın Zatını görmək üzrə Allahı diləmək vardır. Bu dilək, Allahın Zatını belə diləmək, ən son pilləsni ifadə edər; 28-ci pillənin 5-ci addımını. Elə isə belə bir dizaynda, 28-ci pillənin 5-ci addımı, iradənin Allaha təslimi bizə nəyi təmin edər? Allahın Zatını görməyi təmin edər.
Elə isə Allahın Zatı görülə bilərmi? Bəli, görülə bilər amma bu gözlərlə deyil, baş gözləriylə deyil, buradakı gözlə, qəlb gözüylə. Allahu Təala iradəsini Allaha təslim edən adama rüyətullahı nəsib edər; Allahın Zatının görülməsini. Allah ilə olan əlaqələrimizdə məzmuna baxdığımız zaman gördüyümüz şey nədir? Gördüyümüz şey, Allahın Zatını diləmək iki mərhələ ehtiva edər: 1-ci mərhələdə Allahın Zatına insanın ruhu çatar. Bu Allahı diləmənin 1-ci mərhələsidir. Son mərhələdə isə Allahın Zatı görülər.
Allaha çatmağı diləyən adam Allaha çatdıqdan sonra, daimi zikrə çatmağı Allahu Təala ona nəsib etmişsə, o adam mütləq iradəsini Allaha təslim edəcək və irşad mövqesinin sahibi olacaq. O nöqtədən sonra hadisələr bir-birini izləyər. Adam Allahu Təaladan tam 19 mərtəbə müzəyyən olma müəssisəsini, Allahın özünə lütf etməsini gözləyərək bu istiqamətdə Allaha davamlı tələblərlə çatar. Zikrini artırmışdır, Allahu Təala onun günahlarını örtmüşdür, salah nuru vermişdir, günahlarını savaba çevirmişdir və onun iradəsini təslim almışdır. Ard-arda bu hadisələr bədənə gəlir və adam iradəsini də Allaha təslim edir. Görülür ki Allahu Təala həm iradənin Allaha təslimini həm ruhun Allaha təslimini müqavilə adıyla elə ustaca istifadə etmiş ki; mövzunun başı ilə sonu arasında tam bir tarazlıq, tam bir ahəng qurulur.
Rə'd Surəsi 20-ci ayəti kəriməsini bütün olaraq sahələr üçün Allahın Zatının görülməsindən bəhz edir. Rə'd Surəsinin 20-ci ayəti kəriməsinin "Onlar sözlərindən dönməzlər." seqmentini Rə'd Surəsi 21-ci ayəti kəriməsindəki "Və onlar Allahın Allaha çatdırılmasını əmr etdiyi şeyi Allaha çatdırarlar." ifadəsiylə birləşdirsəniz, o zaman yenə Allahı diləməkdən söhbət gedir amma bu Allaha ruhu çatdırmağı diləmək şəklindədir. Rə'd Surəsi 20-ci ayəti kerimesinin Allahın Zatının görülməsini də ifadə etdiyini haradan anlayırıq? Rə'd Surəsinin 21-ci ayəti kəriməsindən sonra 22-ci və 23-cü ayəti kərimələrinə baxdığımız zaman; Allahu Təala o kəslərin gedəcəyi yerdən bəhs etdiyini görürük: "Onlar Adn cənnətlərinə girərlər." deyir.
-13/RA'D-22: Vəlləzinə sabərubtigaə vəchi rabbihim və əkamus salata və ənfəku mimma rəzaknahum sirrən və alaniyətən və yədrəunə bil hasənətis səyyiətə ulaikə ləhum ukbəd dar(dari).
Onlar, səbirlə Rəblərinin vəchini (Zatını, Zata çatmağı və Allahın Zatını görməyi) diləyənlər və namazı qqılanlar, onları ruzi verildirdiyimiz şeylərdən gizli və açıqca infak edənlərdir. Və səyyiati, hasənat ilə (yaxşılıqla) sovan kəslərdir.Məhz onlar üçün, bu dünyanın (gözəl bir) aqibəti (nəticəsi) vardır.
-13/RA'D-23: Cənnatu adnin yədhulunəha və mən salaha min abaihim və ezvacihim və zurriyyatihim vəl melaiketu yedhulune əleyhim min kulli bab(babın). Adn cənnətləri (vardır).
Onların atalarından və yoldaşlarından və nəsillərindən salaha çatan kəslər, ona (adn cənnətlərinə) girərlər. Və hər qapıdan mələklər, onların yanlarına girərlər. Burada Allahu Təala iradələrini də Allaha təslim edən o kəslərdən bəhs edir. Onlardan hər vaxt "Onlar pisliyə yaxşılıqla qarşılıq verənlərdir." şəklində bir bəhslə bəhs edir. Məhz burada bir nəticə var. Allahu Təala möhtəşəm bir statı içində, həm ruhumuzu Allaha çatdırmağa söz adını vermiş, bizim Allaha verdiyimiz sözümüz olaraq qiymətləndirir. Həm də yalnız iradəmizin təsliminə də yenə söz deyir. Həm fiziki bədənimizin Allaha təsliminə əhd deyir. Həm də Allahu Təala bizim əhdimizə ruhumuzu, vəchimizi, nəfsimizi və iradəmizi, hamısını birdən təslim etdiyimiz bir statı içində bir şərhi gətirir.
Allahu Təala elə bir möhtəşəm dizayn qurulmuş ki; ayələrin məzmununa baxdığımız zaman, hər ayədə bir-birini tamamlayan bir şərh tapırsınız və kompleks olan mahiyyət, nəticədə çox açıq bir mahiyyətə çevrilir. Onun üçün Quranın təfsiri, insanlar tərəfindən edilə bilməz. Quranın təfsiri, Allahu Təalanın təlimi ilə reallaşan bir müəssisədir.
Əgər Allahu Təala bizə bunları öyrətməsəydi, biz də sizlərə öyrədə bilməzdik. Bu anlayışlar, ayrı-ayrı ayələrdə, elə bir şəkildə Allahu Təala tərəfindən dizayn edilmiş ki; Allahu Təala tam izah etdiyimizi açıqlayır. Allaha sonsuz həmd və şükr edərik ki bizə Allahu Təala Quranı öyrətdi. Məhz bu and, söz və əhd müəssisəsi də iki əhd, iki sözdən ibarət olan, bir də anddan ibarət olan, Qurani Kərimin şərhlər silsiləsidir. Ancaq Allahu Təala şərhi etsə işıqlanar. Yoxsa insanlar çox kompleks məfhumlar olaraq qiymətləndirər. Allahu Təala Ali-İmran Surəsinin 76-cı ayəti kəriməsində: "Kim andlarını və əhdini icra etsə." deyə bir ifadə istifadə edir.
-3/ALİ İMRAN-76: Bəla mən evfa bi ahdihi vetteka fe innallahe yuhibbul muttekin(muttekine).
Xeyr, (elə deyil)! Kim (Allah ilə olan) əhdini yerinə yetirər və təqva sahibi olsa, o təqdirdə şübhəsiz ki Allah, təqva sahiblərini sevər. Andları, ruhun, vəchin, nəfsin təslim edilməsini ifadə edir. And, söz və əhd. "Allahın əhdini" deyincə Allahu Təala, and, söz və əhdin arxasından Allahın əhdi gəlir yəni iradəmizin təslimi gəlir. Sözlərin məzmunundan, cümlənin gəlişindən həmişə eyni nəticələri çıxardırsınız amma,əlbəttə ki, Allahu Təala sizə bunu öyrətmişsə.
Sevimli qardaşlarım, can dostlarım, könül dostlarım, Allaha sonsuz həmd və şükr edirik ki; bir daha Allahın bir zikr söhbətində sizlərlə birlikdə olmağı bizə nəsib etdi. Buna nə qədər həmd etsək şükr etsək azdır.
Allahu Təalanın hüzurunda hamınızı salamlayırıq. Sonsuz xoşbəxtliklərin sizlərin olmasını diləyirik.
Allah Dostu I.I.A.M.