Qurani kərim və müqəddəs kitablar.

Bismillahi Rəhmani Rəhim

 
     4- QURANİ KƏRİM VƏ MÜQƏDDƏS KİTABLAR. Allahu Təala. ən çox sevdiyi bu məxluqunun xoşbəxt olmasını tələb etməkdədir. Bu səbəblə Tövrat, Zəbur, İncil və Qurani Kərim insan oğluna bir xoşbəxtlik dəvətnaməsi olaraq endirilmişdir. İnsanlıq tarixi boyunca Allah insanların həmişə xoşbəxt olmalarını istəmişdir.

 4-1- DƏYİŞDİRİLƏN MÜQƏDDƏS KİTABLAR.  Şeytan insana olan düşmənliyi səbəbindən əvvəlki kitabların hamısını dəyişdirdi. Qurani Kərimdən əvvəlki bütün Müqəddəs Kitablar təhrif edilmişlər.

  2/BƏQƏRƏ-41: Və aminu bi ma ənzəltu musaddikan li ma məakum və la təkini əvvələ kafirin bih(bihi), və la təştəru bi ayati səmənən qalılan və iyyayə fəttəkuni.

  Sizin yanınızda olanı (Tövratı) təsdiq edici olaraq endirdiyim şeyə (Qurana) iman edin və onu inkar edənlərin ilki siz olmayın. Və ayələrimi az bir əvəzlə satmayın. Və artıq yalnız Mənə qarşı təqva sahibi olun.

  2/BƏQƏRƏ-42: Və la təlbisul hakka bil qərbli və təktumul hakka və əndim dələmin(dələminə).

 Və haqqı batil ilə qarışdırmayın (örtməyin) və haqqı gizləməyin. Və (çünki) siz bilirsiniz.

  2/BƏQƏRƏ-59: Fə bəddələlləzinə zaləmu kavlən gayrəlləzi gilə ləhim fə ənzəlna aləlləzinə zaləmu riczən minəs səması bima kanı yəfsukun(yəfsukunə).

  Beləcə o zalımlar, sözləri, özlərinə deyiləndən başqa bir sözlə dəyişdirdilər. Bunun üzərinə Biz də, fıska düşdüklərindən ötəri o zülm edənlərin üzərinə göydən qorxunc bir əzab endirdik.

  2/BƏQƏRƏ-21: Ya əyyuhən nasu'budu rabbəkumulləzi halakakum vəlləzinə min kablikum ləalləkum təttəkun(təttəkunə).

 Ey insanlar! Rəbbinizə qul olun ki O, sizi və sizdən əvvəlkiləri yaratdı. Ümid edilər ki beləcə siz, təqva sahibi olarsınız.

  3/ALİ İMRAN-71: Ya əhləl kitabı limə təlbisunəl hakka bil qərbli və təktumunəl hakka və əndim dələmin(dələminə).

 Ey Kitab Əhli! Nə üçün haqqı batil ilə qarışdırırsınız? Və siz bildiyiniz halda haqqı nə üçün gizləyirsiniz? Ey Kitab Əhli! Nə üçün haqqı batilə qarışdırırsınız? Və bildiyiniz halda (nə üçün) həqiqətləri gizləyirsiniz.

4-2-XRİSTİANLARIN VƏ YƏHUDİLƏRİN ALLAHA OĞUL İZAFƏ ETMƏLƏRİ .

  Xristianlar, Hz. İsanın, Yəhudilər də Hz. Üzeyrin Allahın oğlu olduğunu iddia edərək kafir oldular.

  5/MAİDƏ-17: Ləkad kəfərəlləzinə kalu innallahə huvəl məsihubnu məryəm(məryəmə) kul fə mən yəmliyi minallahi şəy'ən ən əradə ən yuhlikəl məsihabnə məryəmə və umməhu və mən fil ardı cəmiyə(cəmian) və lilləhi mulkus səmavatı vəl ardı və ma bəynəhuma. Yahluku ma yəşa(yəşau) vallahu alə kulli şeyin qədr(qadirin).

  And olsun ki " Şübhəsiz ki Allah, Məryəm oğlu Məsihdir." deyənlər kafir olmuşlar. Də ki; "Elə isə Allah, Məryəm oğlu Məsihi, anasını və yer üzündə olanların hamısını həlak etmək istəsə, Allahdan bir şeyi (önləməyə) kimin gücü yetər? " Göylərdə, yerdə və ikisinin arasında olan hər şeyin mülkü Allahındır. O, dilədiyini yaradar. Allah (c. c.), hər şeyə qadirdir.

 5/MAİDƏ-73: Ləkad kəfərəlləzinə kalu innallahə salisu səlasətin və ma min ilahin illa ilahın vahid(vahidin) və ən ləm yəntəhu amma yəkulunə lə yəməssənnəlləzinə kəfəru minhum əzabın əlim(əlimin).

  And olsun ki, "Allah üçün, üçüncüsüdür (üç ilahdan biridir)." deyənlər kafir olmuşlar. Və tək bir ilahdan başqa bir ilah yoxdur. Və əgər bu söylədikləri sözlərdən imtina etməzlərsə, onlardan (bu sözlərində israr edib) kafir olanlara, illa "əlim əzab" toxunacaq.

  9/TÖVBƏ-30: Və kalətil yahudu uzəyrunibnullahi və qala idin nasarl məsihubnullah(məsihubnullahi) zalikə kavluhum bi əfvahihim yudahiunə kavləlləzinə kəfəru min kabl(kablu) katələhumullah(katələhumullahu) ənna yu'fəkun(yu'fəkunə).

  Və yəhudilər: "Üzeyir Allahın oğludur." dedilər və nasranilər: "Məsih Allahın oğludur." dedilər. Onların ağızlarıyla söylədiyi bu sözlər, daha əvvəl inkar edən kəslərin sözlərinə bənzəyir. Allah onları öldürsün. Necə də çevirilirlər.

  9/TÖVBƏ-31: İttəhazu ahbarəhum və ruhbanəhum ərbabən min dunillahi vəl məsihabnəe məryəm(məryəmə), və ma umiru illa li ya'budu ilahən vahidə (vahidən),la ilahə illa huvə, subhanəhu amma yuşrikun(yuşrikunə).

 Onlar, ahbarları (din adamlarını) və ruhanilərləri (rahibləri) və Məryəm oğlu Məsihi Allahdan başqa Rəblər əldə etdilər. Tək bir ilaha qul olmalarından başqa bir şeylə əmr olunmadılar. Ondan başqa ilah yoxdur. (Onların) şirk qaçdıqları şeylərdən O (Allah), münəzzəhdir.

4-3- KİTABA UYMAQ.

   2/BƏQƏRƏ-146: Əlləzinə atəynahumul kitabə ya'rifunəhu kəma ya'rifunə əbnaəhum və innə fərikan minhum lə yəktumunəl haqqa və hum yalamın(yalamına).

 Özlərinə kitab verdiklərimiz, Ona (Hz. Məhəmmədə (s.ə.v)) öz oğullarına arif olduqları (tanışları) kimi arifdirlər (tanıyıb bilərlər). Və şübhəsiz ki onlardan bir təriqət, haqqı həqiqətən bilə-bilə gizləyir .

  3/ALİ İMRAN-187: Və iz əhazallahu misakalləzinə utul kitabə lə tubəyyinunnəhu lin nasi və la təktumunəh(təktumunəhu), fə nəbəzuhu vəraə zuhurihim vəştərav bihi səmənən qalıla(qalılan), fə bisə ma yəşterun(yəştərunə).

 Və Allah, kitab verilənlərdən, "Onu illa insanlara açıqlayacaqsınız və onu gizləməyəcəksiniz." deyə, müqavilə almışdı. Lakin onu (müqaviləni), arxalarına atdılar (sözlərini tutmadılar) Və onu az bir dəyərə satdılar. Halbuki etdikləri alver nə pisdir.

  5/MAİDƏ-66: Və ləv ənnəhum əkamut tövrata vəl incilə və ma unzilə iləyhim min rabbihim lə əkəlu min fəvkıhim və min taxtı ərculihim. Minhum ümid ədə muktəsıdəh(muktəsıdetun) və kəsrin minhum saə ma ya'məlun(ya'məlunə).

  Və əgər Kitab Əhli, Tövrat və İncili və Rəbblərindən özlərinə endiriləni, gərəyi kimi tətbiq etsədilər (yerinə yetirsədilər), illa onlar, həm üstlərindən həm də ayaqlarının altından (nə qədər nemətlər) yerlər idi. Onlardan bir qisimi (övliyalıq mərtəbəsinə çatmış, hələ daimi zikrə çatmamış) muktesid olan bir ümmətdir. Və (lakin) onlardan bir çoxunun etdikləri şey nə pis.

  5/MAİDƏ-68: Kul ya əhləl kitabı! Ləstum alə şəyin hətta tukimut Tövrata vəl İncilə və ma unzilə iləykum min rabbikum və lə yəzidənnə kəsərən minhum ma unzilə iləykə min rabbikə tugyanən və kufr(kufrən), fə la təsə alal kavmil kafirin(kafirinə).

  De ki; "Ey Əhli Kitab! Tövratı, İncili və sizə Rəbbiniz tərəfindən endiriləni, yerinə yetirib tətbiqdik tərəfindən siz bir şey (bir din) üzərində deyilsiniz. Və sənə Rəbbindən endirilən, illa onların bir çoxunun azğınlıq və küfrünü artırar. Artıq sən kafirlər birliyinə kədərlənmə.

  7/Ə'RAF-157: Əlləzinə yəttəbiunər rəsulən nəbiyyəl ummiyyəlləzi yəcidunəhu məktubən indəhum fit tövratı vəl incili yə'muruhum bil bilinəni və yənhahum xatırlanıl munkəri və yuhıllu ləhumut tayyibati və yuharrimu aleyhimul habaisə və yədau ənhim ısrahum vəl aglaləlləti kanet ələyhim, fəlləzinə amənu bihi və azzəruhu və nasaruhu vəttəbəun nurəlləzi unzilə məahu ulaikə humul muflihun(muflihunə).

  Onlar ki, yanlarındakı Tövratda və İncildə yazılı tapdıqları ümmi, nəbi, rəsula tabe olarlar. Onlara bilinən ilə (mədəniyyətlə) əmr edər, onları münkərdən nəhy edər və onlara tayyib olanları (təmiz və gözəl olan şeyləri), halal edər. Xəbis olanları (pis və murdar şeyləri), onlara haram edər. Və onların, ağırlıqlarını (günahlarını savaba çevirib, günahlarının ağırlığını) qaldırar. Və üzərlərindəki zəncirləri, (ruhu bədənə bağlayan bağ və fəth qapısının üzərindəki 7 paxlalı qızıl zəncir) qaldırar. Artıq onlar, Ona iman etdilər və Ona hörmət göstərdilər və Ona kömək etdilər və Onunla birlikdə endirilən Nura (Qurani Kərimə) tabe oldular. Məhz onlar, onlar felaha (qurtuluşa, cənnət xoşbəxtliyinə və dünya xoşbəxtliyinə) çatanlardır.

4-4- QURANIN BƏYANI. Qurani Kərim Allahın məlumatıdır, bəyanıdır. Allahu Təala Qurani Kərim ilə nemətin tamamlandığını Maidə Surəsinin 3-cüayəti kəriməsində açıqlayır.

  5/MAİDƏ-3: Hurrimət aləykumul məytətu vəddəmu və lahmul hınziri və ma uhıllə li gayrillahi bihi vəl munhanikatu vəl məvkuzətu vəl mutərəddiyətu vən natihatu və ma əkələs səbuu illa ma zəkkəytum və ma zubiha alən nusubi və ən təstaksimu bil əzlam(əzlami), zalikum fisk(fiskun), əlyəvmə yəisəlləzinə kəfəru min dinikum fə la tahşəvhum vahşəvn(vahşəvni) əl yəvmə əkməltu ləkum dinəkum və ətməm idi ələykum nəməti və raditu ləkumul islama dinə(dayanan) fə mənidturra fi mahmasatin qeyrə mutəcanifin li adın fə innallahə gafurun rəhm(rəhmin).

  Ölmüş heyvan, qan, donuz əti və Allahdan başqasının adına boğazlanılan (kəsilən), boğularaq, vurularaq, yüksək bir yerdən aşaraq və ya buynuzlanaraq ölən və yırtıcı heyvan tərəfindən parçalanıb yeyilən heyvan (ölmədən kəsilməsi xaric) və bütlər adına boğazlanılan heyvanlar və fal oxları ilə qismət axtarışınız sizə haram qılındı.Məhz bunlar fısktır. Bu gün kafirlər sizi dininizdən çevirə bilmədikləri üçün ümidsizliyə qapıldılar. Artıq onlardan qorxmayın, məndən qorxun. Bu gün sizin dininizi kamala çatdırdım. Və üzərinizdəki nemətimi tamamladım. Sizin üçün din olaraq İslamdan razı oldum. Artıq kim aclıq təhlükəsiylə, günaha meyl etmədən zərurətdə (yemək məcburiyyətində) qalsa, şübhəsiz ki Allah gafurdur, rəhmdir

  4/NİSA-26: Yuridullahu li yubəyyinə ləkum və yəhdiyəkum sunənəlləzinə min kablikum və çatıba ələykum. Vallahu alimin hakim(hakimin).

  Allah sizə bəyan etmək (açıqlamaq) və sizi, sizdən əvvəlkilərin qanununa çatdırmaq və tövbələrinizi qəbul etmək istər. Və Allah Alimdir (ən yaxşı biləndir), Hakimdir (hökm və hikmət sahibidir).

  6/ƏN'AM-55: Və kəzalikə nufassılul ayati və li təstəbinə səbilul mucrimin(mucriminə).

 Və məhz beləcə ayələri ayrı-ayrı açıqlayırıq, günahkarların (günahkarların) yolu müəyyən olsun deyə.

4-5- QURAN BÜTÜN ELMLƏRİ ƏHATƏ EDƏR.

   Allahu Təala Hz. Nəhl Surəsi 89-cu ayəti kəriməsində Qurani Kərimin hər şeyi açıqladığını ifadə buyurmuşdur.

  16/NƏHL-89: Və yəvmə nəb'asu fi kulli şeyin şəhidən ələyhim min ənfusihim və ci'nabikə şəhidən alə haula(haulai), və nəzzəlna aləykəl kitabə tibyanən likulli şəyin və hudən və rahmətən və buşra lil muslimin(musliminə).

  Və o gün, bütün ümmətlərin içində, onların üzərinə, onların özlərindən bir şahid beas edərik (vəzifəli edərik). Və səni də onların üzərinə şahid olaraq gətirdik. Və sənə, hər şeyi bəyan edən (açıqlayan), hidayətə çatdıran və rəhmət olan Kitabı, müsəlmanlara (Allaha təslim olanlara) müjdə olaraq endirdik.

   6/ƏN'AM-38: Və ma min dabbətin fil ardı və la tairin yatiru bi cənahayhi illa uməmun əmsalukum, ma farratna fil kitabı min şəyin summə ələ rabbihim yuhşərun(yuhşərunə).

  Və yer üzündə gedən heyvanlardan və iki qanadıyla uçan quşlardan nə varsa (4 ayaqlı) heç bir heyvan və iki qanadıyla uçan heç bir quş yoxdur ki; sizin kimi ümmət olmasınlar. Biz kitabda heç bir şeyi əskik buraxmadıq. Sonra Rəblərinə haşrolunacaklar (olunarlar). Allahın yaratdığı hər şey Qurani Kərimdə ifadəsini əsl olaraq tapmışdır. Lakin Quranda bir nəticə olaraq mövcud olub, detallarının illa idrak edən kəslər tərəfindən açıqlanması lazımdır.

  30/RÛM-58: Və ləkad darəbna lin nasi fi hazəl quranı min qullu məsəl(məsəlin), və lə ən ci'təhum bi ayənin lə yəkulənnəllezinə kəfəru ən əndim illa mubtılun(mubtılunə).

  Və and olsun ki, bu Quranda insanlar üçün bütün məsələlərdən nümunələr verdik. Və əgər onlara bir ayə gətirsənsə, kafirlər illa: "Siz yalnız batillə məşğul olan kəslərsiniz." deyərlər.

  25/FURKAN-33: Və la yə'tunəkə bi məsəlin illa ci'nakə bil haqqı və ahsansaya təfsirə(tefsirən).

  Və sənə haqq ilə və ən gözəl (əhsənsa) təfsir ilə çatdırdığımızdan (məsələlərdən) başqa bir məsələni sənə gətirmədilər.

  6/ƏN'AM-67: Likulli nəbəin mustəkar(mustəkarrun), və səvfə dələmin(dələminə).

 Hər xəbər üçün qərarlaşdırılmış bir zaman vardır. Və yaxında biləcəksiniz. O halda bu Quran hər vaxt və hər məkanda yaşanan Allahın elmi kəlamıdır.

4-6- QURAN MÜHAFİZƏ EDİLƏCƏK.

   Rəbbimiz buyurmaqdadır ki, "Bu Quranı Biz endirdik. Onun gözətçisi Bizik.". Bu mühafizənin, nə qarşısından nə də arxasından qərblin yaxınlaşa bilməyəcəyi bir gücdə olduğu aydın olmaqdadır. Ayrıca hər cür tağyir və tebdilden də uzaq olduğu mənasını verməkdədir. Bunu aşağıdakı ayəti kərimələrdə görə bilərik.

  41/FUSSİLƏT-41: İnnəlləzinə kəfəru biz zikri ləmma caəhum, və innəhu lə kitabın əziz(əzizin).

  Həqiqətən onlar, özlərinə zikr (Quran) gəldiyi zaman (Onu) inkar etdilər. Və şübhəsiz ki O, Əziz (uca və şərəfli) bir Kitabdır.

  41/FUSSİLƏT-42: La yə'tihil batili min bəyni yədəyhi və la min halfih(halfihi), əndirmənin min hakimin hamid(hamidin).

  Batil, Onun qarşısından və arxasından Ona çata bilməz. Hakim (hökm və hikmət sahibi) və Hamid (Özünə həmd edilən) (Allah) tərəfindən endirilmişdir.

  15/HİCR-9: İnna nahnu nəzzəlnəz zikrə və inna ləhi lə hafizin(hafizunə).

 Şübhəsiz ki zikri (Qurani Kərimi), Biz endirdik. Onun qoruyucuları (da) illa Bizik.

  16/NAHL-102: Qul nəzzələhu ruhul kudusi min rabbikə bil haqqı li yusəbbitəlləzinə amənu və hudən və buşra lil muslimin(musliminə).

  Də ki: "Onu (Qurani Kərimi), Rəbbindən haqq ilə amenu olanları stabillik etdirmək üçün və müsəlmanlara (təslim olanlara), hidayət və müjdə olaraq Ruh'ul Qüds (Cəbrayıl Ə.S) endirdi.

 4-7- QURANA TABE OLUN.

   7/Ə'RAF-3: Ittəbiu ma unzilə iləykum min rabbikum və la təttəbiu min dunihi övliya(övliyaya), qalılan ma təzəkkərun(təzəkkərunə).

  Rəbbinizdən sizə endirilənə tabe olun. Və ondan başqa dostlar əldə etməyin. Nə qədər az təzəkkür edirsiniz.

   6/ƏN'AM-155: Və həzzə kitabın ənzəlnahu mübarəyin fəttəbiuhu vəttəku ləalləkum turhamun(turhamunə).

  Və endirdiyimiz bu kitab mübarəkdir. Elə isə Ona tabe olun. Və təqva sahibi olun. Beləcə siz rəhmət olunarsınız (rəhmətə çatarsınız). İnsanların Allah indindəki bəhanələrinin qalmaması üçün Qurani Kərimi Allah özündən əvvəlki kitabları təsdiq edən, hər şeyi muhtəvi, Allahın bütün nemətini bizə çatdıran kitab olaraq göndərmişdir.

  6/ƏN'AM-156: Ən təkili innəma unziləl kitabı alə taifətəyni min kablina və ən kunna an dirasətihim lə qafilin(qafilinə).

  "Kitab, yalnız bizdən əvvəlki iki birliyə endirildi. Və biz onların oxuduqlarından həqiqətən qafildik." deyərsiniz deyə (deməməniz üçün).

  6/ƏN'AM-157: Əv təkili ləv ənna unzilə aləynəl kitabı lə kunna əhda minhum, fə kad caəkum bəyyinətun min rabbikum və hudən və rahməh(rahmətun), fə mən azlamı mimmən kəzzəbə bi ayatillahi və sədəfə ənhə, sə nəczilləzinə yasdifunə an ayatina suəl əzabı bima qanı yasdifun(yasdifunə).

  Və ya "Əgər bizə də bir kitab endirilsəydi, əlbəttə onlardan daha çox hidayətə çatardıq." deyərsiniz. Məhz sizə Rəbbinizdən hidayət (hidayətə çatdıran), beyyinə (dəlil) və rəhmət gəlmişdir. Elə isə kim, Allahın ayələrini yalanlayandan və Ondan üz çevirən kimsədən daha zalımdır? Ayələrimizdən üz çevirənləri, üz çevirmiş olmalarından ötəri ağır (pis) bir əzabla cəzalandıracağıq.

  25/FURKAN-27: Və yəvmə yəadduz zalımı alə yədəyhi yəkulu ya ləytənittəhaztu məar rəsulu səbila(səbilən).

  Və o gün, zalım əllərini dişləyər: "Kaş ki rəsulla birlikdə (Allaha gedən) bir yol ittihaz etsəydim." deyər.

  25/FURKAN-28: Ya vəyləta ləytəni ləm əttəhız fulanən həlilə(halılan).

 Təəssüflər olsun, kaş ki mən filanı (o adamı) dost əldə etməsəydim.

  25/FURKAN-29: Ləkad ədalləni anıq zikri bada iz caəni, və kanəş şəytanı lil insani həzzilə(həzzilən).

  And olsun ki; mənə zikr (Qurandakı elm) gəldikdən sonra məni zikrdən sapdırdı və şeytan, insana köməyi maneə törədəndir.

  25/FURKAN-30: Və kalar rəsulu ya rəbbi innə kavmittəhazu hazəl qurana məhcura(məhcuran).

  Və rəsul: "Ey Rəbbim! Şübhəsiz ki mənim qövmüm, bu Qurandan ayrıldı (Quranı tərk etdi)." dedi.

 4-8- QURAN MÜRŞİDƏ ÇATDIRAR VƏ ŞƏFADIR;

  Qurani Kərim mürşidə necə çatılacağını göstərən bütün işarələrə malikdir. Qurani Kərimdə açıqlanan xüsuslar tətbiq edilsə, Mürşidə çatılar. Mürşid isə Haqqa çatdırar.

  46/ƏHKAF-30: Qalu ya kavməna inna səminə kitabən unzilə min ba idi musa musaddikan li ma bəynə yədəyhi yəhdi iləl haqqı və ələ tarikın mustəkim(mustəkimin).Onlar: "Ey qövmümüz! Şübhəsiz ki biz, Hz. Musadan sonra endirilən, onların əlindəkini təsdiq edən Haqqa çatdıran və Tariki Mustakimə hidayət edən bir kitab dinlədik." dedilər.

  72/CİNN-1: Qul uhıyə iləyyə ənnəhustəməa nəfərin minəl cini fə qalu inna səminə kur'anən acəba(acəbən).

  Də ki: "Cinlərdən bir birliyin (Quran) dinlədiyi, sonra: "Biz həqiqətən möcüzə, gözəl bir Quran eşitdik." dedikləri mənə vəhy edildi."

  71/NUH-2: Qala ya qövmü eni ləkum nəzirun mubin(mubinun).

   (Hz. Nuh, qövmünə) belə dedi: "Ey qövmüm! Şübhəsiz ki mən, sizin üçün açıq-aşkar bir nəzirəm (xəbərdarlıqçıyam), (belə ki)." Qurani Kərim digər kitablardakı bütün gerçəkləri muhtevi olduğu kimi, onlardan daha təfsilatlı və hər şeyi açıqlayan Allahın tamamlanmış nemətidir. Bu tamamlanmış kitabdır ki, Rəbbimizdən bizə miras buraxıldığını belə açıqlayır :

  35/FƏTiR-32: Summə əvrəsnəl kitabəlləzinastafəyna min ibadina, fe minhum zalımın li nəfsih(nəfsihi), və minhum muktəsid(muktəsidun), və minhum sabikun bil hayrati bi iznillah(iznillahi), zalikə huvəl fadlul kəbir(kəbiri).

  Sonra qullarımızdan seçdiklərimizi kitaba varis etdik. Beləcə onlardan bir qisimi nəfsinə zülm edicidir, onlardan bir qisimi muktesittir. Onlardan bir qisimi də Allahın icazəsiylə xeyrlərdə yarışanlardır. Məhz o, böyük fəzldir.

  21/ƏNBİYA-10: Ləkad ənzəlna iləykum kitabən fihi zikrukum, ə fə la ilişin(ta'kılunə).

  And olsun ki; içində, sizi zikr edən (sizdən bəhs edən) bir kitab endirdik. Hələ ağıl etməzsinizmi?

  43/ZUHRÛF-43: Festemsik billezi uhıye ileyk(ileyke), inneke alə Siratın mustəkim(mustəkimin).

  Artıq sənə vəhy edilənə sarıl. Şübhəsiz ki sən, Siratı Mustakim üzərindəsən.

  43/ZUHRÛF-44: Və innəhu lə zikrin ləkə və li kavmik(kavmikə), və səvfə tus'əlun(tus'əlunə).

  Şübhəsiz ki O (Quran), sənin üçün və sənin qövmün üçün illa bir zikrdir (öyüddür). Və siz, (Qurandan) məsul olacaqsınız.

  41/FUSSİLƏT-44: Və ləv cəalnahu kur'anən a'cəmiyyən lə qalu ləv la fussilət ayatuh(ayatuhu), ə a'cəmiyyun və arabiy(arabiyyun), qul huvə lilləzinə amənu hudən və şəfanın, vəlləzinə la yumununa fi azanihim vakrun və huvə ələyhim amma(amən), ulaikə yunadəvnə min məkanın baid(baidin).

  Və əgər Onu (Kitabı), xarici dil bir Quran etsəydik, illa: "ONun ayələri açıqlanmalı deyil idimi?" deyərdilər. Deə ki: "O, amənu olanlar üçün hidayət və şəfadır. Və mömin olmayanların qulaqlarında vakra vardır. O (Quran), onlara qarşı korluqdur (şəfa və hidayət deyil). Məhz onlara uzaq bir yerdən səslənilər.

  10/YÛNUS-101: Kulinzuru maza fis səmavatı vəl ard(ardı), və ma tugnil ayatu vən nuzuru an qövmün la yumunun(yumununa).

   De ki: "Səmalarda və yer üzündə nə(ler) var baxın! Amənu olmayan bir qövmə, ayələr (dəlillər) və xəbərdarlıqlar fayda verməz."

  10/YÛNUS-57: Ya əyyuhən nasu kad caətkum məv'ızatun min rabbikum və şəfanın lima fis suduru və hudən və rəhmətin lil möminin(mömininə).

  Ey insanlar! Sizə, Rəbbinizdən öyüd (vəz) və sinənizdə olana (nəfsinizin ürəyindəki xəstəliklərə) şəfa və möminlərə hidayət və rəhmət gəlmişdir.

  10/YUNUS-58: Qul bi fadlillahi və bi rahmətihi fə bi zalikə fəlyəfrəhu, huvə hayirin mimma yəcməun(yəcməunə).

  De ki: "Allahın fəzli və Onun rəhməti ilə artıq fərahlasanlar (sevinsinlər). O, onların yığdıqları şeylərdən (dünya mallarından) daha xeyirlidir."

4-9- KÖHNƏ KİTABLARIN ƏSLİ DƏ HİDAYƏT RƏHBƏRİDİR.

   Uca Rəbbimiz Hz. Musaya Tövratı, Hz. Davuda Zəburu, Hz. İsaya İncili və Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.)ə da Qurani Kərimi endirmişdir. Amma şeytan köhnə üç kitabı da təhrif etməyi bacarmışdır. Bu kitabların əsli hər kəsi İslama çağırmaqda idi.

  5/MAİDƏ-44: İnna ənzəlnət tövrata fiha hudən və nur(nurun), yahkumu bihən nəbiyyunəlləzinə əsləmu lilləzinə həddi vər rabbaniyyunə vəl ahbaru biməstuhfizu min kitabillahi və qanı ələyhi şuhədaə, fə la tahşəvun nasə vahşəvni və la təştəeru bi ayati səmənən qalıla(qalılan) və mən ləm yahkum bima ənzəlallahu fə ulaike humul kafirun(kafirinə).

  Şübhəsiz ki Tövratı Biz endirdik, onda hidayət və nur vardır. Özləri (Haqqa) təslim olmuş peyğəmbərlər, yəhudilərə, onunla hökm edər. Rəbbanilər (özlərini Rəbblərinə həsr etmiş olanlar) və Ahbar olanlar da (zahidlər, yəhudi alimlər, xaxamlar) Allahın Kitabından qorumaqla vəzifəli olduqları ilə hökm verərlər və onlar, onun üzərinə şahidlər oldular. Artıq insanlardan qorxmayın, Məndən qorxun və Mənim ayələrimi az bir dəyərə satmayın. Və kim, Allahın endirdiyi ilə hökm etməzsə, o təqdirdə Məhz onlar, onlar kafirlərdir.

  40/MU'MİN-53: Və ləkad atəyna musəl huda və əvrəsna məni israiləl kitab(kitabə).

  Və and olsun ki Musaya hidayət verdik. Və Məni İsraili, kitaba varis etdik.

  40/MU'MİN-54: Hudən və zikrə li ulil əlbab(əlbabi).

  Ulul'əlbab üçün hidayət və zikr olaraq.

  5/MAİDƏ-46: Və kaffəyna alə asarihim bi isəbni məryəmə musaddıkan lima bəynə yədəyhi minət tövratı və atəynahul incilə fihi hudən və nurun və musaddıkan lima bəynə yədəyhi minət tövratı və hudən və məv'ızətən muttəkin(muttəkinə).

  Onların izləri üzərinə, Tövratdan əllərində olanı təsdiq edici olaraq Hz. Məryəmin oğlu İsanı göndərdik. Və ona, içində bir hidayət və bir nur olan, Tövratdan əllərində olanı təsdiq edən və müttəqilər (təqva sahibləri) üçün, hidayətə çatdırıcı və vəz edici (öyüd verici) olan İncili verdik.

4-10- QURANİ KƏRİMİN LƏFZİ VƏ RUHLARI .

 Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) 5 vəzifələ vəzifələndirilmişdir.

  2/BƏQƏRƏ-151: Kəma ərsəlna fikum rəsulən su samurum yətlu ələykum ayatina və yuzəkkikum və yuallimukumul kitabə vəl hikmətə və yuallimukum ma ləm təkini dələmin(dələminə).

  Necə ki sizə, aranızda (vəzifə yerinə yetirmək üzrə), sizdən (özünüzdən) bir Rəsul (Peyğəmbər) göndərdik ki, ayələrimizi sizə tilavət etsin (oxuyub açıqlasın) və sizi (nəfsinizi)təzkiyə (və təmizlik) etsin, sizə Kitabı(Quranı Kərimi) və hikməti öyrətsin və (hikmətin də kənarında) bilmədiyiniz şeyləri öyrətsin..

1- Səhabəyə Qurani Kərimin Ayələrini oxumaq.

2- Onların nəfslərini təzkiyə etmək.

3- Onlara kitab öyrətmək.

4- Onlara hikmət öyrətmək.

5- Onlara (səhabəyə) İrşadın (hikmətin) kənarında bilmədiklərini öyrətmək.

  Vəzifələrin araşdırılması çox maraqlı nəticələndirər verməkdədir: Birinci vəzifə də Qurani Kərimdir, üçüncü vəzifə də Qurani Kərimdir. Lakin birinci vəzifə Qurani Kərimin ləfzi (sözləri, zahiri mənası) üçüncü vəzifə isə Qurani Kərimin ruhudur. Uca Rəbbimiz Qurani Kərimin ləfzini öyrənənin dərhal ruhuna da girməsinə icazə vermir. Ruha girə bilmək (3- ünçü vəzifə) üçün əvvəl adamın nəfsini təzkiyə etməsi lazımdır (2 inci vəzifə). Həqiqətən nəfsi təzkiyə olmayan heçkimsə Qurani Kərimin ruhuna girə bilməz. Ruhu öyrənə bilmənin ön və qaçınılmaz şərti nəfsi təzkiyə edib "Vəli" (Allah dostu, övliya, çatmış) payesine yüksəlməkdir. Beş vəzifənin hər birinin səhabənin mənəvi təkamülündəki (yetkinləşməsindəki) yerləri aşağıdakı kimidir.

a- Birinci vəzifə: Qurani Kərimin tilavəti (oxunması) Bu vəzifədə Qurani Kərimin ləfzi öyrənilir. Təbiətiylə Peyğəmbər Əfəndimiz SOVa beyət edilmiş və Allaha doğru yola çıxılmışdır. Qurani Kərimin ləfzi öyrənilərkən Təsəvvüf yaşanmaqdadır. Çünki məktəbə hər yeni başlayan, məktəbdəki manevrə uyğunlaşmaqla qalmır, Peyğəmbər Əfəndimiz təzisdən nəfsini təzkiyə edəcək xüsusi zikr əmrləri alır.

b- İkinci vəzifə: Nəfsləri Təzkiyə etmək Bu vəzifədə nəfs təzkiyəsi, Qurani Kərimin ləfzinin öyrənilmə və tətbiq edilməsiylə (tətbiq olunmasıyla) paralel gedir. Və adam aşağıdakı addımlarda nəfsini təzkiyə edir.

1- Nəfsi Əmməyərə (Pisliyi əmr edən, nəfs addımı)

2- Nəfsi Ləvvamə (Qınanan və peşmanlıq duyulan nəfs addımı)

3- Nəfsi Mülhimə (İlham alınan nəfs addımı)

4- Nəfsi Mutmainnə (Doyuma çatmış nəfs addımı)

5- Nəfsi Radiyə (Allahdan razı olmuş nəfs addımı)

6- Nəfsi Mardiyə (Allahın razılığını qazanmış nəfs addımı)

7- Nəfsi Təzkiyə (Tərbiyə olmuş nəfs addımı) Kim nəfsini 7 addımda Təzkiyə (tərbiyə, ağlanıldırma, arıtma) edə bilsə o adam vəli olar (Övliyadan biri olar, çatmış olar, Allah dostu olar). Allaha vermiş olduğu 3 andı da yerinə yetirmişdir. Nəfsi təzkiyə olmuş, ruhu Allaha çatmış və fiziki bədəni Allahın qulluğuna qəbul edilmişdir.

c- Üçüncü vəzifə: Kitabın öyrənilməsi: Üçüncü vəzifə səhabənin övliya olmasından sonrakı addımları əhatə edər. Və bu addımlarda Qurani Kərimin 4 ruhuna girilər.

1- Pis (FƏNA) Mövqeyi : Allaha çatan ruhun Allahın Zatına çatması və Ona sığınması. Allaha mülaki olan (çatan) ruh Allaha sığınınca artıq müşahidə edilə bilmədiyi üçün (qəlb gözüylə), bu ruh Allahda ifna olmuş, fani olmuşdur deyə mütaliə edilməkdə və bu mövqeyə Allahda yox olmaq mənasını verən "Pis  Mövqeyi" deyilməkdədir. Reallıqda isə ruh Allahın Zatında mühafizə altına alınmaqda və Allah bu ruha meab (sığınacaq, məlcə) olmaqdadır.

  78/NƏBƏ-39: Zalikəl yəvmul haqq(haqqı), fəmən şaəttəhazə ələ rabbihi məaba(məabən).Məhz o gün (mürşidin əli Haqqa çatmaq üzrə əli öpüldüyü və ona tabe olunduğu gün), Haqq günüdür. Diləyən (Allaha çatmağı diləyən) adam, özünə Rəbbinə çatdıran (yolu, Siratı Mustakimi) yol ittihaz edər. (Allaha çatan adama Allah) məab (sığınacaq, məlcə) olar. Bu mövqedə Qurani Kərimin ilk ruhuna girilər. Artıq ləfz aşılmış və Qurani Kərimin ilk ruhuna girilmişdir.

2- Davamlılıq Mövqeyi : Allahın qatında baqi olmaq (sonsuz olaraq Allahın Qatında qalmaq). Endi İlahi bir sonsuz meydandır ki, ora Allahın hüzurudur. Orada bütün insanların, hər dövrdə yaşamış və yaşayacaq insanların bir səccadəsi vardır. Və bütün vaxtlar orada Allahın hüzurunda qılınar. Bu səbəblə bu namazlara "Hüzur Namazı" adı verilər. Sıratı Müstakiym üzərindəki bütün ruhlar hər namazda olduğu yerdən Endi İlahidəki öz səccadəsinə çatar və namazı mütləq hüzurda edər. Hədisi şŞerifi xatırlayaq: "Hər namaz bir meracdır." Endi İlahidə Allah "Davamlılıq" mövqeyinə çatanlara bir taxt lütf edər. Altından edilmiş, üzəri ləl-cəvahiratlarla bəzəkli bir taxt. .Ve Zatında xüsusi mühafizəyə aldığı ruhu, daimi iqamət etmək üzrə bu taxta göndərər. O ruh artıq Endi İlahidə baqidir.

  6/ƏN'AM-126: Və həzzə Siratı rabbikə mustəkim(mustəkimən), kad fassalnal ayati li qövmün yəzzəkkərun(yəzzəkkərunə).

  Və bu, sənin Rəbbinə istiqamətlənmiş (istiqamətləndirilmiş) yoldur. (Allaha aparan yoldur). Təzəkkür edən bir qövm üçün ayələri ayrı-ayrı açıqladıq. Bu mövqedə Qurani Kərimin ikinci ruhuna girilər.

3- Zühd Mövqeyi: Zikr, günün yarısını aşdığı zaman rəğbətimizin zikrə dönük olduğu qətilik qazanar. Artıq hər 24 saatın 12 saatından çoxunu zikrlə keçiririk deməkdir. Zikrli dövrə hər gün zikrsiz təhvil verən çoxdur. Bu mövqedə Qurani Kərimin 3üncü ruhuna girilər.

4- Təslim mövqeyi: (Muhsinler Mövqeyi) Mövqeləri keçən adamın ədədi zikri daim artmaqdadır. Bir gün bu vəli bir böyük gerçəyin fərqinə varar ki "Fiziki Bədəni" özünə aid deyil. Yalnız özünə verilmiş bir əmanətdir. Bu əmanəti, əmanətin sahibi olan Allahın əmrlərini yerinə yetirəcək, nəhylərini də (qadağanlarını da) heç etməyəcək bir şəkildə istifadə etməsi lazım olduğunu idrak edər və bunu tətbiq edə bilsə (tətbiq edə bilsə) artıq fiziki bədəni Allaha təslim olmuşdur.

  4/NİSA-125: Və mən ahsansayı dayanan mimmən əsləmə vəchəhu lilləhi və huvə muhsinun vəttəbəa millətə ibrahimə hanifa(hanifən). Vəttəhazallahu ibrahimə xəlilə(halılan).

  Və hənif olaraq Hz. İbrahimin dininə tabe olmuş və vəchini (fiziki bədənini) Allaha təslim edərək muhsin olan kimsədən, dayanan daha əhsən kim vardır. Və Allah, Hz. İbrahimi dost əldə etdi. Bu mövqedə Qurani Kərimin 4. ruhuna girilər.

d- Dördüncü vəzifə: Hikmət öyrədilməsi

5- Ulul Əlbab Mövqeyi: Zikr gedərək artar və bir gün "Zikri Daim"ə davamlı zikrə, sonsuz zikrə) çatılar. Artıq adam daimi zikrin sahibidir.

  3/ALİ İMRAN-191: Əlləzinə yəzkurunallahə qıya bilməyin və kuudən və alə cunubihim və yətəfəkkərunə fi halkıs səmavatı vəl ard(ardı), rabbəna ma halaktə həzzə batilə(qərblən), subhanəkə fəkına azabən nar(narı).

   Onlar (ulul əlbab, lüblərin, Allahın sirr xəzinələrinin sahibləri), ayaqdaykən, oturarkən, yan üstü yatarkən (daim) Allahı zikr edərlər. Və göylərin və yerin yaradılışı haqqında təfəkkür edərlər (və deyərlər ki): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları batil olaraq (boşuna) yaratmadın. Sən Sübhansan, artıq bizi atəşin əzabından qoru. Ulul'əIbab, Lübblərin sahibləri (Sirr Xəzinələrinin, özün özünün, hikmətin, tam nura çatmış nəfs ürəyinin sahibləri) deməkdir. Artıq vəli, hikmət sahibidir. Bu mövqedə Qurani Kərimin 5. ruhuna girilər.

6- İxlas Mövqeyi: Bu mövqe hikmətin 2-ci və son mövqeyidir. Bu mövqe Ulul'əlbab mövqeyinin dərhal arxasından meydana gəlməkdədir. Xalis olmaq, saf olmaq ixlas sözünün mənasıdır. Məzmunu pozacaq heç bir fəlakətin nəfsdə qalmadığı bir dövrəni ifadə edər. Nəfs 19 fəlakətindən xilas olmuş və ruhun 19 xüsusiyyəti fəzllər (fəzilət) adıyla nəfsə yerləşmiş və nəfs bu vəziyyətdə sanki bir ruh mahiyyətinə girdiyindən Allaha təslim olmuşdur. Bu mövqe İslam şərəfinə çatdığımız mövqedir. Bu mövqedə Qurani Kərimin 6. ruhuna girilər.

7- Salah Mövqeyi: Bu mövqe Salehlər mövqeyidir. İxlası keçmək, aşmaq şərəfinə çatacaqlar Uca Rəbbimiz tərəfindən "Tövbəyi Nasuh"a dəvət edilər. Tövbəyi Nasuh, İxlas ilə Salah mövqelərini bir-birindən ayıran keçiş qapısıdır. Bu mövqe hikmətin kənarıdır. Bu mövqedə Qurani Kərimin 7. ruhuna girilər. Uca Rəbbimiz Qurani Kərimin hər şeyi, bütün elmləri açıqlamaq üzrə endirildiyini açıqlamışdır.

  16/NAHL-89: Və yəvmə nəb'asu fi kulli şəyin şəhidən ələyhim min ənfusihim və ci'nabikə şəhidən alə haula(haulai), və nəzzəlna aləykəl kitabə tibyanən likulli şəyin və hudən və rahmətən və buşra lil muslimin(musliminə).

  Və o gün, bütün ümmətlərin içində, onların üzərinə, onların özlərindən bir şahid bəas edərik (vəzifəli edərik). Və səni də onların üzərinə şahid olaraq gətirdik. Və sənə, hər şeyi bəyan edən (açıqlayan), hidayətə çatdıran və rəhmət olan Kitabı, müsəlmanlara (Allaha təslim olanlara) müjdə olaraq endirdik. Ayrıca bu möhtəşəm kitabda hər elmin mövcud olduğu, heç bir şeyin əskik buraxılmadığı ifadə edilərək mövzu tamamlanmışdır.

  6/ƏN'AM-38: Və ma min dabbətin fil ardı və la tairin yatiru bi cənahayhi illa uməmun əmsalukum, ma farratna fil kitabı min şəyin summə ələ rabbihim yuhşərun(yuhşərunə).

  Və yer üzündə gedən heyvanlardan və iki qanadıyla uçan quşlardan nə varsa (4 ayaqlı) heç bir heyvan və iki qanadıyla uçan heç bir quş yoxdur ki; sizin kimi ümmət olmasınlar. Biz kitabda heç bir şeyi əskik buraxmadıq. Sonra Rəblərinə haşrolunacaklar (olunarlar). Demək ki müqəddəs kitabımız Qurani Kərimdə Allahu Təala Hz. heç bir şeyi əskik buraxmamış, hər şeyi bu Kitabın içinə yerləşdirmişdir. Qurani Kərimin Türkcə tərcüməsini oxuyub da, mən bu kitabda elmləri görə bilmədim deyənlərə hərarətlə nəfslərini təzkiyə etmələrini tövsiyə edərik. Hələ bir də daimi zikrə çatsalar... O zaman yukardaki kimi danışdıqlarından utancaqlar.

  Uca Allah, Qurani Kərimdəki təşbehli ayələri təzəkkür etmə səlahiyyətini Ulul'əlbab adını verdiyi daimi zikrin sahiblərinə lütf etmişdir. Elmdə nə qədər kökləşmiş olsalar olsunlar, nəfsini əvvəl təzkiyə, sonra təmizlik etmədikcə rasihun (rasihlər, köklü elmin sahibləri) Qurani Kərimin təşbehli ayələrini təzəkkür edə bilməzlər.

  3/ALİ İMRAN-7: Huvəlləzi ənzələ aləykəl kitabə minhu ayatun muhkəmatun hunnə ummul kitabı və uharu mutəşabihat(mutəşabihatun), fə əmməllezinə fi kulubihim zəygun fə yettəbiunə ma təşabəhə minhubtigaəl fitnə idi vəbtigaə tə'vilih(tə'vilihi), və ma yalamı te'viləhu illəllah(illallahu), ver rasihunə fil əlmi yəkulunə amənna bihi, qullun min əndi rəbbinə, və ma yəzzəkkəru illa ulul əlbab(elbabi).

  Kitabı sənə endirən Odur. Onun bir qisimi möhkəm (hökm ehtiva edən, mənası açıq olan) ayələrdir, onlar Kitabın əsasıdır və digərləri, mutəşabihtir (şərhə açıq ayələrdir). Lakin ürəklərində əyrilik (batilə meyl) olanlar, bu səbəblə mutəşabih olanlara (şərh tələb edənlərə) tabe olarlar. Ondan fitnə çıxarmaq üçün, onun şərhini (şərhini) etmək istəyərlər. Və onun şərhini Allahdan başqa kimsə bilməz və elmdə rusuh sahibləri isə: "Biz Ona iman etdik, hamısı Rəbbimizin qatındandır" deyərlər, onlar da tezekkür edə bilməzlər, yalnız Ulul'əlbab (daimi zikrin və sirlərin sahibləri) (təzəkkür edə bilər). Ulul'əlbab isə daimi zikrin sahibləridir.

  3/ALİ İMRAN-191: Əlləzinə yəzkurunallahə kuudən və alə cunubihim və yətəfəkkərunə fi halkıs səmavatı vəl ard(ardı), rabbəna ma halaktə həzzə batilə(qərblən), subhanəkə fəkına azabən nar(narı).

  Onlar (ulul əlbab, lüblərin, Allahın sirr xəzinələrinin sahibləri), ayaqdaykən, oturarkən, yan üstü yatarkən (daim) Allahı zikr edərlər. Və göylərin və yerin yaradılışı haqqında təfəkkür edərlər (və deyərlər ki): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları batil olaraq (boşuna) yaratmadın. Sən Sübhansan, artıq bizi atəşin əzabından qoru.

  21/ƏNBİYA-7: Və ma ərsəlna kabləkə illa xahişlən nuhu iləyhim fəs'əlu əhləz zikri ən kuntum la dələmin(dələminə).

  Və səndən əvvəl, vəhy etdiyimiz rical (kişilər)deyil başqasını göndərmədik. Əgər bilmirsinizsə, zikr əhlinə (daimi zikrin sahiblərinə) soruşun. Əhlinə deyil, zikr əhlinə soruşmaq və cavab almaq söz mövzusudur. Çünki Allah zikr əhli dediyimiz bu hikmət və daha kənarının sahiblərinə, ilham yoluyla başqalarının bilmədiyi şeyləri, gecələr boyunca öyrədər. Çünki bunların, ürəklərindəki möhür, ürəklərinin "Səmi" adlı eşitmə həssasının üzərindəki möhür və "bəsirət" adlı görmə həssasının üzərindəki "gışavət" adlı pərdə açılmışdır. Özlərinə Allahın təyin etdiyi hidayətçiyə çatmadan əvvəl bunların da ürəyi hər kəs kimi möhürlü, ürəkdəki eşitmə həssası möhürlü və görmə həssası pərdəli idi.

  45/CASİYƏ-23: Ə fə rəəytə mənittəhazə ilahəhu həvahu və ədalləhullahu alə əlmin və hatəmə alə səm'ihi və kalbihi və cəalə alə basarihi gışavəh(gışavətən), fə mən yəhdihi min ba'dillah(ba'dillahi), ə fə la təzəkkərun(təzəkkərunə).

  Həvasını özünə ilah əldə edən adamı gördünmü? Və Allah, onu elm (onun faydasız elmi) üzrə dəlalətdə buraxdı. Və onun eşitmə həssasını və ürəyini möhürlədi. Və onun basar (görmə) həssasının üzərinə gışavət (pərdə) çəkdi. Bu vəziyyətdə Allahdan sonra onu kim hidayətə çatdırar? Hələ təzəkkür etməzsinizmi? ...Və onlar da özlərinə əzəldə təyin edilmiş hidayətçiyə çatmadan əvvəl hər kəs kimi "dəlalətdə" idilər. Elə isə Qurani Kərimin bütün elmləri ehtiva etdiyi gerçəyinə çata bilməyən kəslərin belə bir şey yoxdur deməsi, onlar baxımından yalnız utanc duyulacaq, böyük bir gaftır.

4-11- KİTAB VƏ MİZAN.

   42/ŞÛRA-17: Allahulləzi ənzələl kitabə bil haqqı vəl mizan(mizana) və ma yudrikə ləalləs saata karib(karibun).

  Allah, Kitabı və mizanı haqq ilə endirdi. Və sən idrak edə bilməzsən (bilə bilməzsən). Bəlkə də o saat yaxındır. Bu ayəti kərimədən də aydın olduğu kimi Allah kitabı endirmişdir. Kitabda bu dünya həyatını yaşayarkən etməmiz lazım olanlarla, etməməmiz lazım olan şeylərin bütünü vardır. "Kitab" sözü həm ümmül kitabı, həm Qurani Kərimi həm də bütün həyatımızın filmini ifadə edər. Mizan və kitab bərabərcə zikr edildiyinə görə bu ayəti kərimədə keçən kitab həyat filmimizi ifadə etməkdədir.

  83/MUTAFFİFİN-18: Kəlla innə kitabəl əbrari ləfi illiyyin(illiyyinə).

  Xeyr, şübhəsiz ki əbrar olanların (Allaha çatmağı diləyənlərin, hidayətdə olanların) kitabları (qeydləri, həyat filmləri) əlbəttə illiyyindədir (zəmin qatdan 7 qat yuxarıda olan birinci aləmdəki qədər hüceyrələrindədir).

  83/MUTAFFİFİN-19: Və ma ədrakə ma ılliyyun(ılliyyunə).

 Və illiyyinin nə olduğunu sənə bildirən nədir?

  83/MUTAFFİFİN-20: Kitabın merkum(merkumun).

  (O), rəqəmləndirilmiş (qazanılan müsbət və mənfi dərəcələrin yazılmış olduğu) bir kitabdır (qeyddir, insanların həyat filmidir). Məhz həyat filmimiz qazandığımız və itirdiyimiz rəqəmlərlə (ki bu rəqəmlər dərəcatımızı ifadə edər) doludur. Bu həyat filmi bu günki təbirlə bir hologram mahiyyətindədir. Bir pərdəyə və ya ekrana ehtiyac göstərmədən 3 ölçülü olaraq boşluqda oynayacaq olan bir film. Mizan isə bu əmr və nəhylərin işlənməsinə aid müsbət və mənfi derecatların bütününü ehtiva edən bir sistemdir. Çiyinlərimiz üzərində olan Kiramən katibin mələkləri etdiyimiz hər əməli bu filmə (holograma) almaqdadır və əməllərimizin qarşılığı olan dərəcat mizandan əməl dəftərimizə təhvil verilməkdədir. Bunlar bizimlə Rəbbimiz arasındakı əmr və nəhyləri yerinə yetirib gətirməməmiz halındakı itkin və qazanclarımızı bizə açıqlayır.

  57/HADİD-25: Ləkad ərsəlna rusulana bil bəyyinati və ənzəlna məahumul kitabə vəl mizana li yəkumən nasu bil kıst(kıstı), və ənzəlnəl həddidə fihi bəsən şədidun və mənafiu lin nasi və li ya'ləmallahu mən yənsuruhu və rusuləhu bil qəyb(qəybi), innəllahə kaviyyun əziz(əzizin).

  And olsun ki rəsullarımızı bəyyinələrlə (açıq dəlillərlə, isbat vasitələri ilə) göndərdik. Və onlar ilə birgə kitabı və mizanı endirdik ki insanlar arasında ədalətlə hökm etsinlər deyə. Və içində qüvvətli sərtlik olan dəmiri endirdik. Və onda insanlar üçün xeyli çox mənfəətlər (faydalar) vardır. Və (bu), qeybdə (görmədən) özünə və rəsullarına kömək edəcək olan kəsləri, Allahın bilməsi (bildirməsi) üçündür. Şübhəsiz ki Allah; Güclüdür (güclüdür, qüvvətlidir), Əzizdir.

  55/RƏHMAN-7: Vəs səmaya rəfəaha və vədaal mizan(mizana).

 Və səma; onu yüksəltdi (astrofizik qaydalara görə böyük partlama nəzəriyyəsi lazımınca içdən xaricə bir genişləmə və yüksəlmə hadisəsini reallaşdırdı) və mizanı (ölçünü, ağırlığı və çəkiliş qüvvətlərinin tarazlığını) vəz etdi.

  55/RƏHMAN-8: Əllə tatgav fil mizan(mizanı).

 Mizanda (ölçmədə) həddi aşmayın (haqsızlıq etməyin).

  55/RƏHMAN-9: Və əkimul kassa bil qısdı və la tuhsırul mizan(mizana).

  Və vəzni (dartmağı), ədalətlə edin və mizanı azaltmayın (ölçmədə əskiklik etməyin). Digər tərəfdən əməl dəftərimizə yazılacaq olan seqmentin müəyyən bir dərəcatı mizanda vardır.

  6/ƏN'AM-132: Və li qullun dərəcatun mimma amili, və ma rabbukəbi qafilin amma ya'məlun(ya'məlunə).

  Və hər kəs üçün etdiklərindən ötəri dərəcələr vardır. Və sənin Rəbbin, onların etdikləri şeylərdən qafil deyil.