Hər peyğənbər rəsuldur amma hər rəsul peyğənbər deyil.

Bismillahi Rəhmani Rəhim

 
    7- HƏR PEYĞƏMBƏR RƏSULDUR AMMA HƏR RƏSUL PEYĞƏMBƏR DEYİL /

  Rəbbimiz Qurani Kərimdə Taha Surəsinin 123-cü ayəti kəriməsində (Bütün Adəmoğullarından and aldıqdan sonra) belə buyurmaqdadır ;

  20/TAHA-123: Kaləhbita minha cəmian baydığım li ba idin aduvv(aduvvun), fə imma yə'tiyennəkum minni hudən fə mənittebəa hudaya fə la yadıllu və la yəşka.

  (Allahu Təala belə) dedi: "İkiniz oradan (aşağı) enin! Hamınız (şeytan və siz), bir-birinizə düşmən olaraq. Bundan sonra Məndən sizə mütləq hidayət gələcək. O zaman kim hidayətimə təbii/tabe olsa artıq o, dəlalətdə qalmaz və şaki olmaz.

  2/BƏQƏRƏ-38: Kulnahbitu minha cəmiyə(cəmian), fə imma yə'tiyənnəkum minni hudənfə mən təbia hudaya fə la havfun ələyhim və la hum yahzənun(yahzənunə).

  Biz dedik ki: "Hamınız oradan (aşağıya) enin. Məndən sizə mütləq hidayət gələcəkdir. O zaman kim hidayətimə tabe olsa, artıq onlara qorxu yoxdur və onlar qəmli olmazlar." Kimdir bu hidayətçilər? Bu hidayətçilər, insanları Allahın əmriylə Allaha çatdırmağa (Hidayət etməyə) səlahiyyətli qılınanlardır. Bunların bir qisimi peyğəmbərlər bir qisimi də Rəbbimizin adına, rəsul, imam, mürşid, sultan və hidayətçi dediyi vəzifəlilərdir. Bunlar həm peyğəmbərlər zamanında həm də peyğəmbərlərin olmadığı dövrlərdə yaşayan və vəzifələri qiyamətə qədər davam edəcək olan öndərlərdir.

7-1- PEYĞƏMBƏR OLAN VƏ PEYĞƏMBƏR OLMAYAN, ALLAHA ÇATDIRAN İMAMLAR. Peyğəmbərlərin Allaha çatdıran (Hidayət edən) imamlar olduğunu Ənbiya Surəsinin 72 və 73-cü ayəti kərimələrində görməkdəyik.

  21/ƏNBİYA-72: Və vəhəbna ləhi ishak(ishaka), və yaquba nafiləh(nafilətən), və qullan cəalna saləhin(saləhinə).

  Və ona, İshak (ə.s)ı və nafilədən (əlavədən) Yaqub (ə.s)ı vəhbi (hədiyyə) olaraq verdik. Və hamısını salehlər etdik.

  21/ƏNBİYA-73: Və cəalnahum əimmətən yəhdunə bi əmrinə və əvhayna iləyhim fi'ləl hayrati və ikaməs salatı və itaəz zəkah(zəkati), və qanı ləna abidin(abidinə).

  Və onları, əmrimizlə hidayətə çatdıran (ölmədən əvvəl ruhları Allaha çatdıran) imamlar etdik. Və onlara, xeyrlər işləməyi, namaz qılmağı və zəkat verməyi vəhy etdik. Və onlar, Bizə qul oldular. Görülür ki söz mövzusu imamlar peyğəmbərlərdir. Peyğəmbərlərin xaricindəki hüzur namazının imamları üçün də Səcdə Surəsinin 24-cü ayəti kəriməsində belə buyurulmaqdadır.

  32/SƏCDƏ-24: Və cəalna minhum əimmətən yəhdunə bi əmrinə ləmma sabəru və qanı bi ayatina yukınun(yukınunə).

  Və onlardan, əmrimizlə hidayətə çatdıran imamlar etdik və səbir sahibi olduqları və ayələrimizə (Hakk'ul yəqin səviyyəsində) yəqin hasil etmiş olduqları üçün. Ayəti kərimələrin mətni bir-birinə çox bənzəməkdədir. Amma Səcdə-24 də Allahın ayələrinə səbirlə uzun işlərdən sonra yəqin hasil ədəbilən Mürşidlərdən bəhs edilməkdədir. Allahdan aldıqları vəhylə başqalarının bilmədiklərini bilir (Ənbiya-7) və Qurani Kərimin təşbehli ayələrini təzəkkür edə bilirlər (Ali İmran-7) Bu səbəblə Qurani Kərim ayələrinə yəqin olma xüsusiyyətini daşıyırlar.

  21/ƏNBİYA-7: Və ma ərsəlna kabləkə illa xahişlən nuhu iləyhim fəs'əlu əhləz zikri ən kuntum la dələmin(dələminə).

  Və səndən əvvəl, vəhy etdiyimiz rical (kişilər)deyil başqasını göndərmədik. Əgər bilmirsinizsə, zikr əhlinə (daimi zikrin sahiblərinə) problem/sualın.

  3/ALİ İMRAN-7: Huvəlləzi ənzələ aləykəl kitabə minhu ayatun muhkəmatun hunnə ummul kitabı və uharu mutəşabihat(mutəşabihatun), fə əmməlləzinə fi kulubihim zəygun fə yəttəbiunə ma təşabəhə minhubtigaəl fitnə idi vəbtigaə tə'vilih(tə'vilihi), və ma yalamı tə'viləhu illəllah(illallahu), vər rasihune fil əlmi yəkulunə amənna bihi, qullun min əndi rəbbinə, və ma yəzzəkkəru illa ulul əlbab(əlbabi).

  Kitabı sənə endirən Odur. Onun bir qisimi möhkəm (hökm ehtiva edən, mənası açıq olan) ayələrdir, onlar Kitabın əsasıdır və digərləri, mutəşabihtir (şərhə açıq ayələrdir). Lakin ürəklərində əyrilik (batilə meyl) olanlar, bu səbəblə mutəşabih olanlara (şərh tələb edənlərə) tabe olarlar. Ondan fitnə çıxarmaq üçün, onun şərhini (şərhini) etmək istəyərlər. Və onun şərhini Allahdan başqa kimsə bilməz və elmdə rusuh sahibləri isə: "Biz Ona iman etdik, hamısı Rəbbimizin qatındandır" deyərlər, onlar da tezekkür edə bilməzlər, yalnız Ulul'əlbab (daimi zikrin və sirlərin sahibləri) (təzəkkür edə bilər).

7-2- PEYĞƏMBƏRLƏRİN VƏZİFƏLƏRİ .

  Peyğəmbərlərin insanları hidayətə çatdırmalarının necə reallaşdığını Bəqərə Surəsinin 150-ci. və 151-ciayəti kərimələrində Rəbbimiz belə açıqlamışdır.

  2/BƏQƏRƏ-150: Və min haysu harəctə fə vəlli vəchəkə şatral məscidil haram(haramı), və haysu ma kuntum fə vəlluvucuhəkum şatrahu li əllə yəkuna lin nasi ələykum huccəh(huccətun), illəlləzinə zaləmu minhum fə la tahşəvhum vahşəvni və li utimmə nəməti ələykum və ləalləkum təhtədun(təhtədunə).

   Haradan çıxarsansa çıx, bundan sonra (namazda) vəchini (yüzünü) Məscidi Haram istiqamətinə çevir. Və harada olsanız olun, üzlərinizi o istiqamətə tərcümən ki, insanlarınsızın əleyhinizdə (istifadə edə biləcəkləri) dəlil olmasın. Onlardan zülm edənlər xaric, artıq onlardan qorxmayın. Məndən (sizin üzərinizdəki sevgimin azalacağından) qorxun ki, sizin üzərinizdəki nemətimi tamamlayım da beləcə hidayətə çatasınız. >

  2/BƏQƏRƏ-151: Kəma ərsəlna fikum rəsulən su samurum yətlu ələykum ayatina və yuzəkkikum və yuallimukumul kitabə vəl hikmətə və yuallimukum ma ləm təkini dələmin(dələminə).

  Necə ki sizə, aranızda (vəzifə yerinə yetirmək üzrə), sizdən (özünüzdən) bir Rəsul (Peyğəmbər) göndərdik ki, ayələrimizi sizə tilavət etsin (oxuyub açıqlasın) və sizi (nəfsinizi)təzkiyə (və təmizlik) etsin, sizə Kitabı(Quranı Kərimi) və hikməti öyrətsin və (hikmətin də kənarında) bilmədiyiniz şeyləri öyrətsin.. Onsuz da Fətir Surəsinin 18-ci Ayəti Kəriməsində də Rəbbimiz; "Allaha çatmanın ancaq nəfsin təzkiyəsiyle mümkün ola biləcəyini buyurur.

  35/FƏTİR-18: Və la təziru vazirətun vizrə uhra, və ən tədi tilsimlə idin ələ himliha la yuhməl minhu şəyin və ləv qana za kurba, innəma tunzirulləzinə yahşəvnə rabbəhum bil qəybi və əkamus salah(salatə), və mən təzəkka fə innəma yətəzəkka li nəfsih(nəfsihi), və ilallahil masir(masiru).

  Və yük daşıyan biri (bir günahkar) başqa birinin yükünü (günahını) yüklənməz. Əgər ağır yüklü kimsə, onu (günahlarını) yüklənməyə (başqasını) çağırsa belə ondan heç bir şey yüklədilməz, onun yaxını olsa belə. Sən ancaq qeybdə Rəbbinə huşu duyanları və namazı qoyanları xəbərdar edərsən. Və kim təzkiyə olsa (nəfsini təzkiyə etsə), o təqdirdə bunu yalnız öz nəfsi üçün edər. Və dönüş (çatış) Allahadır (Nəfs təzkiyəsi ilə ruh Allaha dönər, çatar). Hidayətə çatmağı da Rəbbimiz Bəqərə Surəsinin 120-ci və Ən'am Surəsinin 71-ci ayəti kərimələrində belə buyurur:

  6/ƏN'AM-71: Qul ə nədi min dunillahi ma la yənfəuna və la yadurruna və nurəddu alə a'kabina bada iz hədanallahu kəlləzistəhvəthuş şəyatinu fil ardı pərəstişkara ləhi səhabələrin yəd'unəhu iləl hudə idinə, qul innə hudallahi huvəl huda, və umirna li nuslimə li rəb bil aləmin(aləminə).

   De ki: "Bizə fayda və zərər verməyən Allahdan başqa şeylərəmi dua edək? Bizi Allahın hidayətə çatdırmasından sonra, yer üzündə şeytanların aldadıb, çaşmış buraxdığı, yoldaşlarının da "bizə hidayətə gəl" deyə çağırdığı kimsə kimi topuqlarımızın üzərində geriyəmi çevirilək?" Də ki: "Şübhəsiz ki, Allaha çatmaq, o, hidayətdir və biz aləmlərin Rəbbinə təslim olmaqla əmr olunduq.

  2/BƏQƏRƏ-120: Və lən tərdə ankəl yahudu və lən nasara hətta təttəbia millətəhum qul innə hudallahi huvəl xuda və ləinittəbada əhvaəhum ba'dəllezi caəkə minəl əlmi, ma ləkə minallahi min vəliyyin və la nasir(nasirin).

  Və sən onların dininə tabe olmadıqca (uyğun gəlmədikcə) nə yəhudilər və nə də xristianlar səndən əsla razı olmazlar. Də ki: "Şübhəsiz ki Allaha çatmaq (Allahın özünə çatdırması) işdə o, hidayətdir." . Sənə gələn elmdən sonra əgər həqiqətən onların hevalarına xəbərdar etsənsə, sənin üçün Allahdan bir dost və bir köməkçi yoxdur.

  3/ALİ İMRAN-73: Və la tumunu illa li mən təbia dinəkum, qul innəl huda hudallahi ən uda əhadun mislə ma utitum əv yuhaccukum ində rabbikum, qul innəl fadla bi yədillah(yədillahi), yu'tihi mən yəşa'(yəşau), vallahu qəyyumun alim(alimin).

  Və (Əhli Kitab): "Sizin dininizə tabe olandan başqasına inanmayın." (dedilər). (Həbibim onlara) Da ki: "Şübhəsiz ki hidayət Allaha çatmaqdır. (İnsanın ruhunun ölmədən əvvəl Allaha çatmasıdır.) Sizə verilənin bir bənzərinin, bir başqasına verilməsidir." Yoxsa onlar, Rəbbinizin hüzurunda, sizinlə çəkişirlərmi? (Onlara) Da ki: "Şübhəsiz ki fəzl Allahın əlindədir. Onu dilədiyinə verər." Və Allah, Qəyyumdur (elmi genişdir, hər şeyi əhatə edər), Alimdir (ən yaxşı biləndir). Demək ki Rəsullar (burada peyğəmbərlər):

1- İnsanları hidayətə çatdırmaq üçün göndərilir.

2- İnsanların üzərinə bir nemət olaraq göndərilir.

3-Nefs təzkiyəsi edərək insanları əvvəl hidayətə çatdırırlar (Allaha çatdırırlar).

   Demək ki peyğəmbərlərin 5 vəzifəsi bunlar olur.

1- Əvvəl Qurani Kərim ayələrini tilavət edirlər. (Başqalarına oxuyurlar) Kur'an'n ləfzi - İlk 14 pillə.

2- Onların nəfslərini yeddi addımda təzkiyə edirlər. Bu addımlar bunlardır:

1. Nəfsi Əmməyərə

2. Nəfsi Ləvvamə

3. Nəfsi Mülhimə

4. Nəfsi Mutmainnə

5. Nəfsi Radiyə

6. Nəfsi Mardiyə

7. Nəfsi Təzkiyə (15 və 21-ci pillələr - Kur'an'n Ləfzi)

3- Onlara kitab (Qurani Kərim) öyrədirlər. Burada Qurani Kərimin 4 ruhunu öyrədirlər.

1. Pis addımında 1-ci ruh

2. Davamlılıq addımında 2-ci ruh

3. Zühd addımında 3-cü ruh

4. Təslim addımında 4-cü ruh (22 – 25-ci addımlar )

4- Onlara hikmət öyrədirlər.

5. Ulul Əlbab addımında 5. ruh (26-cı pillə)

6. İxlas addımında 6-cı ruh (27-ci pillə)

5- Onlara hikmətin kənarında daha bilmədikləri şeyləri öyrədirlər.

 7. Salah addımında 7-ci ruh (28-ci pillə)

7-3- PEYĞƏMBƏR OLMAYAN RƏSULLARIN VƏZİFƏLƏRİ.

   Peyğəmbər olmayan hidayətçilərin vəzifələrini 2 ayəti kərimədə dəqiq olaraq görürük.

  62/CÜMƏ-2: Huvəlləzi bəasə fil ummiyyinə rəsulən minhum yətlu ələyhim ayatihi və yuzəkkihim və yuallimuhumul kitabə vəl hikməh(hikmətə), və ən qanı min kablu lə fi dalalin mubin(mubinin).

  Ümmilər arasında, özlərindən bir rəsul bəas edən (vəzifələndirən) Odur. Onlara, Onun (Allahın) ayələrini oxucu, onları təzkiyə edər (nəfslərini təmizləyər), onlara Kitabı (Qurani Kərimi) və hikməti öyrədər. Və daha əvvəl (Allaha çatmağı diləmədən əvvəl) əlbəttə onlar, yalnız açıq bir dəlalət içində idilər. Bu Rəsul,

1- Onların üzərinə Allahın ayələrini tilavət edər.

2- Onların nəfslərini təzkiyə edər.

3- Onlara kitab öyrədər.

4- Onlara hikmət öyrədər.

  Onlar daha əvvəl (bu hidayətçilərə tabe olmadan əvvəl) açıq bir dəlalət içində idilər. Ali İmran Surəsinin 164-cü ayəti kəriməsində isə belə buyurulmaqdadır.

  3/ALİ İMRAN-164: Lə kad mənnallahu aləl mömininə iz bəasə fihim rəsulən min ənfusihim yətlu ələyhim ayatihi və yuzəkkihim və yuallimuhumul kitabə vəl hikməh(hikmətə), və ən qanı min kablu lə fi dalalin mubin(mubinin).

  And olsun ki Allah, möminlərin (başlarının) üzərinə (dövrün imamının ruhu) bir nemət olmaq üzrə (onların aralarında, öz qövmünün içində) özlərindən bir rəsul beas edər. Onlara Onun (Allahın) ayələrini tilavət edər, onları təzkiyə edər və onlara kitab və hikməti öyrədər. Ondan əvvəl (Allaha çatmağı diləmədən əvvəl) onlar həqiqətən açıq bir dəlalət içində idilər. Bu Rəsul:

1- Onlara Allahın ayələrini tilavət edər (izah edər),

2- Onların nəfslərini təzkiyə edər,

3- Onlara kitab öyrədər,

4- Onlara hikmət öyrədər, Daha əvvəl onlar, açıq bir dəlalət içində idilər.

  Görülür ki, peyğəmbər olmayan rəsulların dörd vəzifəsi vardır. Bunlar peyğəmbər olmadıqları üçün, peyğəmbərlərə xas olan hikmətin kənarını öyrətməyə ehil və səlahiyyətli qılınmamışlar. Bu rəsulların hər dövrdəki insanlar üçün vəzifəli olduqları müəyyəndir. Çünki:

1- Bu rəsullar hər dövrdə, yaşayan insanların arasında yaşamaqda olmalıdır ki onlara həqiqətən ayələri oxuya bilsin.

2- Onun üçün uca Rəbbimiz onların arasında həqiqətən vəzifə yerinə yetirdiyini izah etmək üzrə (Filümmiyyiynə sözlərini Cümə 2 də) (Fiyhim sözünü də Ali İmran 164 də) istifadə etmişdir. Bu 2 söz ümmilərin içində, onların içində mənalarını verməkdədir.

3- Uca Rəbbimiz hər 2 ayəti kərimədə də (Rəsulən minhüm) istifadə etməkdədir. "Onlardan, o qövmdən bir rəsul" deməkdir. Yəni yaşayan insanların arasında bir rəsul olur hər dövrdə.

4- Rəsul olan peyğəmbərin 5 vəzifəsi vardır.

  Buna qarşılıq peyğəmbər olmayan rəsulların dörd vəzifəsi vardır.

1- Qurani Kərimi tilavət etmək,

2- Nəfsləri təzkiyə etmək,

3- Kitab öyrətmək,

4- Hikmət öyrətmək, Görülür ki peyğəmbərlərin,

5- Hikmətin kənarında bilinməyən şeyləri öyrətmək, vəzifəsi peyğəmbər olmayan Rəsullara verilməmişdir. Çünki onlar bu mövzuda səlahiyyətli deyildirlər.

6- Bu Rəsulların vəzifəsinin hər dövrdə yaşayan insanları hidayətə çatdırma olduğu açıqdır. Çünki Allahu Zülcəlal Hz. buyurur: Ondan əvvəl (Rəsula tabe olmadan əvvəl) onlar açıq bir dəlalət içində idilər. Rəsula (Mürşidə) tabe ola bilmələri üçün rəsulun mövcud olması, var olması lazımdır.

7- Uca Rəbbimizin burada mürşidlər üçün istifadə etdiyi "bease" bas etmək həyata gətirmək (hay etmək) deməkdir. Onların (hər dövrdə yaşayan insanların) dövründə doğan rəsullar olduğu aydın olmaqdadır.

8- Allahu Zülcəlal Hz., Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) zamanında yaşayanlara xitab etdiyi zaman "küm" (siz) sözünü istifadə edir. Bu ayələrdə isə "hüm" (onlar) sözünü istifadə edir. Ayəti kərimələrin Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v) dövründən əvvəlki və xüsusilə sonrakı dövrləri əhatə etdiyi açıqdır. Elə isə bu baxımdan da bunlar peyğəmbər ola bilməzlər. Görülür ki; Uca Rəbbimiz rəsul adını istifadə etməklə peyğəmbərləri deyil, peyğəmbər olmayan Allaha çatdırıcı rəsulları nəzərdə tutmaqdadır.

7-4- BÜTÜN NƏBİLƏR ÖZLƏRİNƏ KİTAB VERİLƏN PEYĞƏMBƏRLƏRDİR .

  Rəbbimiz bütün peyğəmbərlər üçün həm "Nəbi" həm də "Rəsul" sözlərini istifadə etmişdir. Peyğəmbər Sallallahu Əleyhi və Səlləm üçün Ə'raf Surəsinin 158-ci ayəti kəriməsində:

- Və Rəsulən-nəbiyyəl-ümmiyyi buyurmaqdadır.

   Bu gün səhv qiymətləndirilmiş olan bir mövzu nəbilərin özlərinə kitab verilməyən peyğəmbərlər olduğu və rəsullara verilən kitablardakı şəriətlə əməl etdikləri mövzusudur. Əslində bu fikirdə peyğəmbərlər ikiyə ayrılmaqdadır.

1- Nəbilər (Kitab verilməyən)

2- Rəsullar (Kitab verilən) Halbuki uca Allah bütün nəbilərinə digər bir ifadəylə bütün peyğəmbərlərinə kitab verdiyini Ali İmran 81 də açıqlayır.

  3/ALİ İMRAN-81: Və iz əhazallahu misakan nəbiyyinə ləma atəytukum min kitabın və hikmətin summə caəkum rəsulun musaddikun lima məakum lə tu'minunnə bihi və lə tənsurunnəh(tənsurunnəhu), qala ə akrartum və ehaztum alə zalikum ısri, qalu akrarna, qala fəşhədu və ənə məakum minəş şahidin(şahidinə).

  Və Allah, nəbilərdən, "Sizə kitab və hikmət verdim. Sonra sizə, bərabərinizdə olanı (Allahın sizə verdiyi kitabları) təsdiq edən bir Rəsul gəldiyi zaman, ona mütləq iman edəcəksiniz və ona mütləq kömək edəcəksiniz" deyə müqavilə aldığı zaman, "Təsdiq etdinizmi (qəbul etdiniz mi?) və bu ağır (əhdimi) üzərinizə götürdünüzmü?" deyə buyurdu. (Onlar da): "Təsdiq etdik (qəbul etdik)" dedilər. (Allahu Təala):

  "Elə isə şahid olun və Mən sizinlə birlikdə şahidlərdənim." buyurdu. Bu nəticəyə çatırıq ki bütün nəbilər özlərinə kitab verilən peyğəmbərlərdir. Ayrıca yuxarıda açıkladığmız səhv ifadə insanların "bütün rəsulların peyğəmbər olduğu" kimi böyük bir səhvə daha sürüməkdədir. Bütün peyğəmbərlərin hamısı rəsul olduğu halda, hər dövrdə yaşamaqda olan Allahın peyğəmbəri olmayan rəsulları vardır.

7-5- HƏR DÖVRDƏ HİDAYƏTÇİLƏR MÜTLƏQ VARDIR.

   Bütün insanlar nəfslərini təzkiyə edəcəklərinə dair Allaha and vermişlər.      

  74/MUDDƏSSİR-38: Kullu nəfsin bima kəsəbət rəhinəh(rəhinətun).

 Bütün nəfslər, iktisap etdikləri (qazandıqları) dərəcələr səbəbiylə (qarşılığı olaraq) girovdurlar (bağlıdırlar).

  74/MUDDƏSSİR-39: İlla ashabəl and(andı).

 And sahibləri (andlarını yerinə yetirən nəfslər) xaric.

  74/MUDDƏSSİR-40: Fi cənnat(cənnatin), yətəsaəlun(yətəsaəlunə).

 Onlar cənnətlərdədir. (Digərlərinə) soruşarlar. Allahda bu vəzifəsi bütün insanlara fərz etmişdir.

  5/MAİDƏ-105: Ya əyyuhəlləzinə amənu ələykum ənfusəkum, la yadurrukum mən dalə izəhtədəytum ilallahi mərciukum cəmian fə yunəbbiukum bima kuntum ta'məlun(ta'məlunə).

  Ey amənu olanlar! Nəfsləriniz, üzərinizədir (nəfsinizin məsuliyyəti üzərinizə borcdur). Siz hidayətdə sinizsə, dəlalətdəki bir kimsə sizə bir zərər verə bilməz. Hamınızın dönüşü Allahadır. O zaman etmiş olduğunuz şeyləri sizə xəbər verəcək. Bu anda və fərzə baxmayaraq insanların öz özlərinə nəfslərini təzkiyə etmələri mümkün deyil.

  4/NİSA-49: Ə ləm tərə ilalləzine yuzəkkunə ənfusəhum. Bəlillahu yuzəkki mən yəşau və la yuzləmune fətila(fətilən).

  Öz nəfslərini təmizə çıxaranları (təzkiyə etdiklərini söyləyənləri) görmədinmi? Xeyr (elə deyil). Ancaq Allah, dilədiyi adamın nəfsini təzkiyə edər. Və onlar, xurma nüvəsinin incə ipliyi qədər (belə) zülm olunmazlar.

  53/NƏCM-32: Əlləzinə yəctənibunə kəbairəl adı vəl fəvahışə ləməm(ləməmə), innə rabbəkə vasiul magfirəh(magfirəti), huvə aləmi bikum iz ənşəəkum minəl ardı və iz əndim ə cinnətin fi budunu umməhatikum, fə la tuzəkku ənfusəkum, huvə aləmi bi mənittəka.

  Onlar ki, kiçik günahlar xaric, böyük günahlardan və fahişəlikdən içtinap edərlər (çəkinərlər). Şübhəsiz ki Rəbbin, bağışlamas(n)ı geniş olandır. O, sizi daha yaxşı biləndir. O, sizi torpaqdan yaratmışdı. Və siz, analarınızın qarınında döl idiniz. Elə isə nəfslərinizi təmizə çıxarmayın (nəfslərinizi təzkiyə etdiyinizi iddia etməyin). O (Allah), kimin təqva sahibi olduğunu daha yaxşı biləndir.

  24/NUR-21: Ya əyyuhəlləzinə amənu la təttəbiu hutuvatiş şəytan(şəytanı), və mən yəttəebi' hutuvatiş şəytanı fə innəhu yə'muru bil fahşai vəl munkər(munkəri) və ləv la fadlullahi ələykum və rahmətuhu ma zəka su samurum min əhadin əbədən və lakinnallahə yuzəkki mən yəşau, vallahu səminin alim(alimin).

  Ey amənu olanlar, şeytanın addımlarına tabe olmayın! Və kim şeytanın addımlarına tabe olsa o təqdirdə (şeytanın addımlarına uyğun gəldiyi təqdirdə) şübhəsiz ki o (şeytan), fahişəliyi (hər növ pisliyi) və münkəri (inkarı və Allahın qadağan etdiklərini) əmr edər. Və əgər Allahın rəhməti və fəzli sizin üzərinizə olmasaydı (nəfsinizin ürəyinə yerləşməsəydi), içinizdən heç biri əbədi olaraq nəfsini təzkiyə edə bilməzdi. Lakin Allah, dilədiyinin nəfsini təzkiyə edər. Və Allah, Sem'i'dir (ən yaxşı eşidəndir) Alimdir (ən yaxşı biləndir). İnsanların nəfslərini təzkiyə etməklə vəzifəli qılınanlar əvvəlcə peyğəmbərlərdir.

  2/BƏQƏRƏ-151: Kəma ərsəlna fikum rəsulən su samurum yətlu ələykum ayatina və yuzəkkikum və yuallimukumul kitabə vəl hikmətə və yuallimukum ma ləm təkini dələmin(dələminə).

  Necə ki sizə, aranızda (vəzifə yerinə yetirmək üzrə), sizdən (özünüzdən) bir Rəsul (Peyğəmbər) göndərdik ki, ayələrimizi sizə tilavət etsin (oxuyub açıqlasın) və sizi (nəfsinizi)təzkiyə (və təmizlik) etsin, sizə Kitabı(Quranı Kərimi) və hikməti öyrətsin və (hikmətin də kənarında) bilmədiyiniz şeyləri öyrətsin.. Lakin peyğəmbərsiz keçən dövrələrdə nə olacaq? Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) Hz. İsadan 600 il sonra yaşamışdır. Ondan sonra da 1400 il peyğəmbərsiz keçmişdir.

  Bu dövrədə yaşayanlar da Allaha nəfslərini təzkiyə andı vermişlər. Çatmaz, Allah bu dövrədə yaşayanlara da nəfs təzkiyəsini fərz etmişdir. Ayrıca nəfs təzkiyəsini etməyənlərin felaha çata bilməyəcəkləri də (yəni cənnətə girə bilməyəcəkləri) hökmə bağlanmışdır, Qurani Kərimimizdə.

  91/ŞƏMS-9: Kad əfləha mən zəkkaha.

Kim onu (nəfsini) təzkiyə etmişsə fəlaha (qurtuluşa) çatmışdır. Peyğəmbərsiz dövrədə yaşayan insanların, peyğəmbər mövcud olmadığı üçün peyğəmbərə tabe olmaları və nəfs təzkiyəsinə çatmaları mümkün olmayacaqdı. Beləcə bu insanlardan ləyaqət sahibi olanlar, ləyaqətlərinə baxmayaraq felaha çata bilməyəcəklər və cənnətə girə bilməyəcəkdilər. Əlbəttə Uca Rəbbimizin belə bir haqsızlıq etməsi mümkün deyil. Allahu Təala Hz. nin bir adı Əl Haqq, digər bir adı da Əl Adldir. Haqqın da özü olan və Ədalətin ən uca mərcisi olan Allahu Zülcelal Hz. buyurur ki "Kimsəyə et qədər haqsızlıq edilməz".

    Elə isə peyğəmbərsiz dövrələrdə mütləq hidayətçilər mövcud olacaq.

  17/İSRA-15: Mənihtəda fə innəma yəhtədi li nəfsih(nəfsihi), və mən dala fə innəma yadıllu ələyhə, və la təziru vazirətun vizre uhra, və ma kunna muazzibinə hətta nəbəsə rəsula(resulən).

  Kim hidayətə çatdısa, yalnız öz nəfsi üçün (nəfsini təzkiyə etdiyi üçün) hidayətə çatar. Elə isə kim dəlalətdə isə məsuliyyəti yalnız öz üzərində olaraq dəlalətdə qalar. Yük daşıyan (günahı yüklənən) bir kimsə, bir başqasının yükünü (günahını) yüklənməz. Və Biz, bir rəsul göndərmədikcə əzab edici olmadıq. Elə isə hər dövrdə bir nezir (rəsul) mütləq vardır. Hər dövrdəki insanların bir qisimi mütləq cəhənnəmə girəcəyinə görə hər dövrdə bu insanları xəbərdar edəcək rəsulların yaşamış olması lazımdır.

  13/RA'D-7: Və yəkululləzinə kəfəru ləv la unzilə ələyhi ayənin min rabbih(rabbihi), innəma əndə munzirun və li qullu qövmün hədd(həddin).

  Və kafirlər deyərlər ki: "Onun üzərinə Rəbbindən bir möcüzə endirilməli deyil idimi?" Sən, yalnız bir xəbərdarlıqçısan və bütün qövmlər üçün hidayətçi vardır (zamanın hər parçasında və bütün qövmlərdə). Görülür ki tarix boyunca yaşayacaq hər qövm üçün hidayətçi mütləq vardır. Bütün qövmlərə peyğəmbər göndərilmədiyinə görə bunlar peyğəmbər deyil mürşiddirlər.

   35/FƏTİR-24: İnna ərsəlnakə bil haqqı bəşirən və nəzira(nəzirən), və ən min ummətin illa halə fiha nəzir(nəzirun).

  Şübhəsiz ki Biz səni, haqq ilə müjdələyici və nezir (xəbərdarlıqçı) olaraq göndərdik. İçindən bir nezir gəlib keçmiş olmayan heç bir ümmət yoxdur. Görülür ki nə qədər ümmət keçmişsə tarix boyunca hamısının içərisində özlərindən bir xəbərdarlıqçı mütləq olmuşdur. Hər dövrdə mütləq var olan bu hidayətçilər üçün Uca Rəbbimiz imam-mürşid-hidayətçi-Nəzir və Rəsul adlarını istifadə edir. Rəsul adı həm peyğəmbər üçün, həm də peyğəmbərlər xaricindəki bütün qövmlərdə hər dövrdə mütləq var olan rəsullar üçün istifadə edilməkdədir.

7-6- PEYĞƏMBƏR OLMAYAN RƏSULLAR.

   Uca Rəbbimiz Qurani Kərimində hər qövmə öz dilləri ilə şərh edəcək rəsullar göndərdiyini bəyan edir. İbrahim Surəsinin 4-cü ayəti kəriməsində belə buyurulmaqdadır :

  14/İBRAHİM-4: Və ma ərsəlna min rəsulun illa bi dili kavmihi li yubəyyine ləhim, fə yudillullahu mən yəşau və yəhdi mən yəşa'(yəşau), və huvəl azizul hakim(hakimi).

  Heç bir rəsulumuz yoxdur ki; Biz, onu öz qövmünün diliylə göndərmiş olmayaq. Onlara (öz dilləriylə) bəyan etsin (açıqlasın) deyə. Elə isə Allah, dilədiyini (Allaha çatmağı diləməyənləri) dəlalətdə buraxar. Dilədiyini (Allaha çatmağı diləyənləri) hidayətə çatdırar. Və O, Əzizdir, Hikmət Sahibidir. Elə isə Allah dilədiyini (Rəsullara tabe olmayanları) dəlalətdə buraxar. Dilədiyini (Rəsullara təbii/tabe olanları) hidayətə çatdırar . Və o əzizdir, hikmət sahibidir. Hər qövmə peyğəmbər göndərilməmişdir.

  Məsələn Türk qövmü üçün Türkcə şərh edəcək peyğəmbər göndərilməmişdir. Buradan qəti bir nöqtəyə çatırıq. Allahu Təala burada rəsul sözünü istifadə etmişdir amma bu rəsul qəti olaraq peyğəmbər deyil.

  39/ZUMƏR-71: Vəsikalləzinə kəfəru ələ cəhənnəmə zuməra(zuməran), hətta izə cauha futihat əbvabuha, və qala ləhim hazənətuha ə ləm yədiyəm rusulun su samurum yətlunə ələykum ayati rabbikum və yunzirunəkum likaə yəvmikum hazzə, qalu bəla və lakin hakkat kəlimətul əzabı aləl kafirin(kafirinə).

  Kafirlər, zümrə zümrə cəhənnəmə sürtülərlər. Oraya gəldikləri zaman, onun (cəhənnəmin) qapıları açılar. Və onun (cəhənnəmin) gözətçiləri onlara deyərlər ki: "Sizə, sizdən (sizin aranızdan) olan rəsullar gəlmədimi ki, sizə Rəbbinizin ayələrini oxusun, bu günə (bura) gələcəyinizi (söyləyərək) xəbərdar etsin? (Cəhənnəmə gedənlər) dedilər ki: "Bəli (gəldilər)." Lakin əzab sözü kafirlərin üzərinə haqq oldu. Demək ki qiyamətdən sonrakı həyatımızdan bizə bir xəbərdar etmə edən Rəbbimiz cəhənnəmə gedənlərin öz içlərində yaşayan rəsullara tabe olmadıqları üçün cəhənnəmə getdiklərini açıqlayır. Cəhənnəmə şübhəsiz hər dövrdə yaşayan insanlar gedəcək.

  Hamısına "Rüsulan su samurum" (sizin içinizdən rəsullar) gəlmədimi? deyə soruşulduğuna görə bu rəsulların hər dövrdə yaşadığı şübhəsizdir. Hər dövrdə peyğəmbərlər yaşamadığına görə və buradakı rəsulların peyğəmbərlərin yaşamadığı dövrələrdə də yaşadıqları şübhəsiz olduğuna görə peyğəmbər olmadıqları qətilik qazanmaqdadır. Aşağıdakı ayəti kərimədə cinlər də dövrəyə girməkdədir. Uca Rəbbimiz belə buyurmaqdadır :

   6/ƏN'AM-130: Ya ma'şərəl cini vəl insi ə ləm yədiyəm rusulun su samurum yakussunə ələykum ayati və yunzirunəkum likaə yəvmikum həzzə, qalu şəhidna alə ənfusina və garrəthumul hayatud dunya və şəhidi alə ənfusihim ənnəhum qanı kafirin(kafirinə).

  Ey insan və cin birliyi! Sizə ayələrimi izah edən və bu gününüzə çatacağınız mövzusunda sizi xəbərdar edən içinizdən rəsullar (elçilər) gəlmədimi? "Öz nəfslərimizə şahid olduq." dedilər. Dünya həyatı onları aldatdı. Və özlərinin kafir olduğuna, özləri şahid oldular. Bu ayəti kərimədə yenə "Rəsul" sözü istifadə edilməkdə və cinlərə də öz içlərindən rəsullar (Rüsulun su samurum) gəlmədimi? deyə soruşulmaqdadır. Cinlərdən heç bir dövrədə heç bir peyğəmbər çıxmadığına görə, burada keçən rəsul sözünün peyğəmbər olmadığı şübhəsizdir.

  72/CİNN-26: Alimul qəybi fə la yuzhiru alə gaybihi əhada(əhadən).

  O (Allah), qeybi biləndir. Lakin O, qeybini heç kimə göstərməz (açıqlamaz). Allahın qeybi bildirdiyi rəsullar, rəsullardan yalnız razılığa çatanlardır.

  Elə isə bu ayəti kərimə 2 növ rəsuldan bəhs edir. Allahın razılığına çatan və çata bilməyən rəsullar. Heç bir peyğəmbərin Allahın razılığına çatmaması düşünülə bilməz. Bu səbəblə Allahın r azılığına çata bilməyən rəsulların eyğəmbər olması mümkün deyil. Bu vəziyyətdə rəsul sözünün peyğəmbər olmayan rəsulları da əhatə etdiyi nəticəsi ortaya çıxmaqdadır. Demək ki hər peyğəmbər rəsuldur amma hər rəsul peyğəmbər deyil.

7-7- HƏR PEYĞƏMBƏR İMAM (Xəlifə) VƏ RƏSULDÜR, HƏR İMAM (Xəlifə) VƏ RƏSUL PEYĞƏMBƏR DEYİL.

   Hər peyğəmbər, Allahın yer üzündə təyin etdiyi bir xəlifədir. Qısaca hər peyğəmbər öz dövrünün Allah tərəfindən təyin edilən xəlifəsidir.

   2/BƏQƏRƏ-30: Və iz qala rabbukə lil məlaikəti əni cailun fil ardı halifəh(halifətən), qalu ə təc'alu fiha mən yufsidu fiha və yəsfikud dəmə(dəməyə), və nahnu nusəbbihu bi hamdikə və nukaddisu lək(ləkə), qala əni aləmi ma la dələmin(dələminə).

   Və Rəbbin mələklərə: "Şübhəsiz ki Mən yer üzündə bir xəlifə edəcəyəm." demişdi. (Mələklər də): "Orada fəsad çıxaracaq və qan tökəcək birinimi yaradacaqsan? Biz Səni, həmd ilə təsbeh və səni takdis edirik." dedilər. (Rəbbin də): "Şübhəsiz ki mən, sizin bilmədiklərinizi bilərəm." buyurdu. Ayəti kərimədə sözü keçən xəlifə Allahu Zülcelal Hz. lərinin əhkamını icra və kainatın idarəsinə dair iradəsini yerinə yetirmə barəsində Allah tərəfindən seçilən rəsul ilə izah edilə bilər.

  Allah tərəfindən seçilən hər peyğəmbər yer üzündə Allahın ehkamını hakim etmək və kainatda Allahın əmrlərini yerinə yetirmək mövzusunda vəzifələndirildiyi üçün zamanın xəlifəsidir. Aşağıda açıqlanan ayəti kərimə bunun ən möhkəm dəlilidir.

  7/Ə'RAF-128: Qala musa li kəvmihistəinu billah vasbiru, innəl arda lilləhi yurisuha mən yəşau min ibadih(ibadihi), vəl aqibəti lil muttəkin(muttəkinə).

  Musa (ə.s) qövmünə belə dedi: "Allahdan kömək istəyin və səbr edin! Şübhəsiz yer üzü Allahındır. Qullarından dilədiyini ona varis edər. Və nəticə (zəfər) təqva sahiblərinindir." Ə'raf surəsinin 128-ci ayəsindəki uca Rəbbimizin varisi hər aşırt üçün etibarlıdır. Peyğəmbərlər dövründə bu varis peyğəmbərlərdir. Onların olmadığı dövrdə isə Allahın təyin etdiyi o dövrün imamıdır.

   38/SAD-26: Ya davudu inna cəalnakə həlifədən fil ardı fahkum bəynən nasi bil haqqı və la təttəbiil həva fə yudılləkə an səbilillah(səbilillahi), innəlləzinə yadıllunə an səbilillahi ləhim əzabın şədidun bi ma nəsi yəvməl hisab(hisabi).

  Ey Davud! Şübhəsiz ki Biz, səni yer üzünün xəlifəsi etdik. Bunun üçün insanlar arasında haqq ilə hökm et! Və hevaya (nəfsə) tabe olma! Əks halda səni, Allahın yolundan sapdırar. Şübhəsiz ki Allahın yolundan sapanlar üçün hesab gününü unutmaları səbəbiylə şiddətli əzab vardır. Ayəti kərimədə adı keçən Davud (ə.s.)ı Allahın özünə müqəddəs kitab Zəburu verdiyi peyğəmbəridir. Allah, bir peyğəmbər olan Davud (ə.s.) yer üzündə xəlifə olaraq təyin etdiyini bəyan edir.

  Qurani Kərimin hər ayəti kəriməsi zaman və məkan etibarı ilə universaldır. Bu səbəblə xəlifə olaraq bəyan etdiyi bu mövqe kainatın idarəsinə məmur edilən hər peyğəmbər üçün etibarlıdır. O halda hər peyğəmbər eyni zamanda yaşadığı zamanın xəlifəsidir. Hər xəlifə eyni zamanda Allahın insanlara göndərdiyi rəsuludur (elçisidir). Bu səbəblə Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) "Kim dövrünün xəlifəsinə beyət etmədisə o cahiliyyət hökmü ilə ölmüşdür ya da küfr üzrə ölmüşdür." buyurmaqdadır.

  3/ALİ İMRAN-81: Və iz əhazallahu misakan nəbiyyinə ləma atəytukum min kitabın və hikmətin summə caəkum rəsulun musaddikun lima məakum lə tu'minunnə bihi və lə tənsurunnəh(tənsurunnəhu), qala ə akrartum və ehaztum alə zalikum ısri, qalu akrarna, qala fəşhədu və ənə məakum minəş şahidin(şahidinə).

   Və Allah, nəbilərdən, "Sizə kitab və hikmət verdim. Sonra sizə, bərabərinizdə olanı (Allahın sizə verdiyi kitabları) təsdiq edən bir Rəsul gəldiyi zaman, ona mütləq iman edəcəksiniz və ona mütləq kömək edəcəksiniz" deyə müqavilə aldığı zaman, "Təsdiq etdinizmi (qəbul etdiniz mi?) və bu ağır (əhdimi) üzərinizə aldınızmı deyə buyurdu. (Onlar da): "Təsdiq etdik (qəbul etdik)" dedilər. (Allahu Təala):

   Elə isə şahid olun və Mən sizinlə birlikdə şahidlərdənəm." buyurdu. Burada bəhsi keçən rəsul Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) olaraq düşünülə bilərdi. Ancaq Əhzab 7də Rəbbimiz o sonra gələcək rəsula kömək üçün Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.)dan da müqavilə al/götürdüyünü söyləməkdədir. O halda bu rəsulun peyğəmbər olmadığı və bütün peyğəmbərlərdən sonra gələcəyi qətidir. Bütün peyğəmbərlərdən sonra peyğəmbərlərin bütün mirasına sahib olan rəsul (xəlifəyə) peyğəmbərlərin iman və kömək etmələri mövzusunda Allah onlardan əhd almışdır.