Zikir və digər ibadətlər.

 

 

Bismillahi Rəhmani Rəhim

 
    9- ZİKR VƏ DİGƏR İBADƏTLƏR.

   Rəbbə dönüş (vuslat) hədəfinin reallaşması ancaq, Quran, dua, tövbə, namaz, oruc, həcc, zəkat, infak, sədəqə, cihad, təbliğ, zikr və təsbeh kimi başlıca vasitə əmrlərin nəfsə qazandıracağı xüsusiyyətlərdən sonra gəlir.

9-1- Qurani Kərim və Zikr.

 Allahu ZülcəIal Hz. Quran haqqında bir çox ayəti kərimə inzal etmişdir. Qurani Kərim haqqında bəzən zikr sözünü istifadə etməkdədir.

  15/HİCR-9: İnna nahnu nəzzəlnəz zikrə və inna ləhi lə hafiz(hafizunə).

 Şübhəsiz ki zikri (Qurani Kərimi), Biz endirdik. Onun qoruyucuları (da) mütləq Bizik.

  41/FUSSİLƏT-41: İnnəlləzinə kəfəru biz zikri ləmma caəhum, və innəhu lə kitabın əziz(əzizin).

 Həqiqətən onlar, özlərinə zikr (Quran) gəldiyi zaman (onu) inkar etdilər. Və şübhəsiz ki O, Əziz (uca və şərəfli) bir Kitabdır.

  41/FUSSİLƏT-42: La yə'tihil batili min bəyni yədəyhi və la min halfih(halfihi), tənzilun min hakimin hamid(hamidin).

  Batil, Onun qarşısından və arxasından Ona çata bilməz. Hakim (hökm və hikmət sahibi) və Hamid (Özünə həmd edilən) (Allah) tərəfindən endirilmişdir. Rəbbimiz vuslata çatdığımız yolları peyğəmbərlərin Allaha çatdıran yolları olaraq ifadə etməkdir və Allaha çatmaq üçün peyğəmbərlərin və daha sonra mürşidlərin qarşısında edilən və Furqan Surəsinin 70. və 71-ci ayəti kərimələrində açıqlanan tövbədən bəhs etməkdədir.

  4/NİSA-26: Yuridullahu li yubəyyinə ləkum və yəhdiyəkum sunənəlləzinə min kablikum və çatiba ələykum. Vallahu alimin hakim(hakimin).

  Allah sizə bəyan etmək (açıqlamaq) və sizi, sizdən əvvəlkilərin qanununa çatdırmaq və tövbələrinizi qəbul etmək istər. Və Allah Alimdir (ən yaxşı biləndir), Hakimdir (hökm və hikmət sahibidir).

  12/YUSUF-111: Ləkad qana fi kasasıhim ibrətin li ulil əlbab(əlbabi), ma qana hadisən yuftəra və lakin tasdikalləzi bəynə yədəyhi və təfsilə qullu şəyin və hudən və rahmətən li qövmün yumunun(yumununa).

   And olsun ki; onların hekayələrində ulul’ əlbab üçün (sirr sahibləri üçün) bir ibrət vardır. Uydurulan bir söz deyil və lakin onların əllərindəkini təsdiq edər və hər şeyi ayrı-ayrı açıqlayar. Mömin qövm üçün bir hidayət və rəhmətdir. Rəbbimiz, Peyğəmbər Əfəndimizə (s.ə.v.) Qatından bir zikr verdiyini və heç kimin bu zikrdən üz çevirməməsi lazım olduğunu ifadə etməkdədir.

  20/TAHA-99: Kəzalikə nakussu ələykə min ənbai ma kad səbak(səbaka), və kad atəynakə min lədunna zikrə(zikrən).

  Məhz beləcə keçmiş olan xəbərləri sənə izah edirik. Və sənə qatımızdan Zikri (Quranı) verdik.

   20/TAHA-100: Mən arada ənhi fə innəhu yahmilu yəvməl qiyaməti vizra(vizrən).

 Kim ondan üz çevirsə, o zaman şübhəsiz ki o, qiyamət günü (ağır) bir yük (itirdiyi dərəcələri) yüklənər.

  11/HUD-120: Və qullan nakussu ələykə min ənbair rusulu ma nusəbbitu bihi fuadək(fuadəkə) və caəkə fi hazihil haqqı və məv'ızatun və zikrə lil möminin(mömininə).

  Və sənə izah etdiyimiz şeylərin hamısı, rəsulların xəbərlərindəndir. Onlarla sənin Qəlbindəki fuad həssasını (fizikinın kənarındakı idrak) sağlamlaştırarıq. Və bunda (bu xəbərlərdə) sənə haqq, möminlərə öyüd və zikr gəldi. Qurani Kərimin bir zikr olduğunu yuxarıdakı ayəti Kərimələrdən bir qisimi teyid etməkdədir. Lakin Qurani Kərim zikri ilə Rəbbimizin Müzəmmil Surəsi 8-ci Ayəti Kəriməsində buyurdugu zikr bir-birindən fərqlidir.

  73/MUZZƏMMİL-8: Vəzkurismə rabbikə və təbəttəl iləyhi təbtila(təbtilən).

 Və Rəbbinin Adını zikr et və hər şeydən kəsilərək Ona çat. Görülür ki, zikr Allahın adının təkrar edilməsidir. Allahın İsmi Cəlalı davamlı təkrar ediləcək. Bu təkrar əsnasında Allah düşünüləcək. Allahdan başqa heç bir şeyin düşünülməyəcəyi bir zikr əsldir. Çünki; Allahdan başqa hər şeydən kəsilmək, ancaq belə bir zikrlə mümkün olar. Qəlbimizdə xatəm adı verilən möhürün Allaha açılan qapıdan ayrılıb, iblisə açılan qapını bağlaması ancaq Allah adının təkrarıyla mümkündür. Uca Rəbbimiz zikr ibadətinin Qurani Kərim tilavətindən də, namaz qılmaqdan da daha böyük, yəni ən böyük ibadət olduğunu ifadə etməkdədir.

  29/ANKƏBUT-45: Utlu ma uhıyə iləykə minəl kitabı və əkımıs salat(salata), innəs salata tənha anil fahşai vəl munkər(munkəri), və lə zikrullahi əkbər(əkbəri), vallahu yalamı ma tasnəun(tasnəunə).

  Kitabdan sənə vəhy edilən şeyi oxu və salatı qoy (namazı qıl). Şübhəsiz ki salat (namaz), fahişəlikdən və münkərdən nəhy edər (mən edər). Və Allahı zikr etmək mütləq ən böyükdür. Və Allah, etdiyiniz şeyləri bilər. Burada da Rəbbimiz Qurani Kərim oxumanın, namazın və zikrin bir-birindən ayrı vasitələr olduğunu açıqlayır və soruşur;

  57/HADİD-16: Ə ləm yəni lilləzine amənu ən tahşəa kulubuhum li zikrillahi və ma nəzələ minəl haqqı və la yəkunu kəlləzinə utul kitabə min kablu fə talə aləyhimul əmədu fə kasət kulubuhum, və kəsrin minhum fasikun(fasikunə).

  Allahın zikri ilə və Haqqdan enən şeylə (Allahın nurları ilə), amenu olanların (Allaha çatmağı diləyənlərin) Qəlblərinin huşu duyma zamanı gəlmədimi? Özlərinə daha əvvəl kitab verilib də beləcə üzərindən uzun zaman keçincə, artıq (zikri unutduqları üçün) Qəlbləri qatılaşan kəslər kimi olmasınlar. Onlardan çoxu fasiqlərdir. Zikrdən imtina etmənin nəticəsinə də işarə buyurulur.

  43/ZUHRUF-36: Və mən yaşı an zikrir rəhmanı nukayyıd ləhi şəytanən fə huvə ləehi karin(karinun).

 Və kim Rəhmanın zikrindən üz çevirsə, şeytanı ona müsəllət edərik. Beləcə o (şeytan), onun yaxın yoldaşı olar.

 9-2- DUA .

  Dua insanın yaradıcısına ehtiyac duyduğunu göstərən və qula yerini xatırladan bir tələbdir. İnsan yaradıcısını, Haqq olaraq qəbul etmiş olmalıdır ki, ondan kömək tələb etsin. Elə isə qulluğun və Rəbb olmanın iki ayrı yeri vardır. Dua qula Allahın bir məxluqu olduğunu xatırladan və Allahın isə Rəbb olduğunu, tək ilah olduğunu xatırladan və idrak etdirən əsasları muhtəvidir. Qısaca dua, qulun Rəbbinə müraciətidir, münacaatıdır, yönəlməsidir.

  7/Ə'RAF-55: Udi rabbəkum tədarruan və hufyəh(hufyətən), innəhu la yuhıbbul mu'tədin(mu'tədinə).

  Rəbbinizə yalvararaq və gizlicə dua edin. Şübhəsiz ki O, həddi aşanları sevməz.

  7/Ə'RAF-56: Və la tufsidu fil ardı bada ıslahıha vəd'uhu havfən və tamaa(tamaan) innə rahmətallahi karibun minəl muhsinin(muhsininə).

  İslah olduqdan sonra yer üzündə fəsad çıxarmayın. Allaha qorxaraq və ümidlə yalvarın. Şübhəsiz ki Allahın rəhməti muhsinlere yaxındır.

  40/MU'MİN-60: Və qala rabbukumudunu əstəcib ləkum, innəlləzinə yəstəkbirunə an ibadəti sə yədhulunə cəhənnəmə dahırin(dahırinə).

  Və Rəbbimiz, belə buyurdu: "Mənə dua edin ki sizə razılıq edim. Mənə qul olmaqdan qürurlananlar, şübhəsiz ki alçaq və zəlil olaraq cəhənnəmə girəcəklər.

  2/BƏQƏRƏ-186: Və izə səələkə ıbadi anı fə əni karib(karibun) ucibu da'vətəd dai izə dəani, fəl yəstəcibu li vəl yumunu bi ləalləhum yərşudun(yərşudunə).

  Və qullarım sənə, Məndən soruşduğu zaman, şübhəsiz ki Mən, (onlara) yaxınım. Mənə dua edilincə, dua edənin duasına (dəvətinə) razılıq edərəm. O halda onlar da Mənə (Mənim dəvətimə) razılıq etsinlər və Mənə amenu olsunlar (Mənə çatmağı diləsinlər). Ümid edilər ki beləcə onlar irşada çatarlar (irşad olarlar). Görülür ki, Rəbbimizdən kömək istəməmiz, Rəbbimizin qəti əmridir. Köməksiz irşada çatmaq mümkün deyil. Çünki, ayəti kərimənin birinci qisimində, Ondan dua ilə kömək istəməmizi, bizdən tələb edir. Lakin Allahdan gələcək köməyin qulların ləyaqətiylə paralel olacağını ayəti kərimənin sonunda açıqlayır. Bu köməyin dünya nemətləri olmadığını Allahın qatında ülvi nemətlərinə sahib olmaq üçün Rəbbimizdən kömək istəmənin üstün olduğunu, ayəti kərimənin sonunda Rəbbimiz irşad sözüylə işarə edir. İrşad hədəfinin reallaşdırması üçün isə; Rəbbinə qovuşmağı diləyən kimsə, əvvəl Allahın rəsuluna onun vasitəsiylə də daha sonra Rəbbinə qovuşacaq. Burada da görülür ki dua, Allaha yaxınlaşmanın, yaxın ola bilmənin bir vasitəsini təşkil edir.

9-3- TÖVBƏ.

9-3-1-GÜNAHLAR ÜÇÜN TÖVBƏ.

   İnsan nəfs sahibidir. Günaha və səyyiata bu səbəblə meyillidir. Beləliklə günah işləyəcək. Məhz günahlarından təmizlənə bilməsi ancaq tövbə ilə mümkündür. Başlanğıcda yalnız günahlarımızın əfvi üçün tövbə edərik. Bu səviyyədə zikr yoxdur. Bu birinci tip tövbədir. İnsan istədiyi hər an idrak etdiyi səhvi üçün Allahın əfvini diləyər.

9-3-2- ALLAHA ÇATMAQ ÜÇÜN TÖVBƏ.

   İkinci tövbə bir mərasimlə reallaşar. Ərşi tutan mələklər, dövrün imamının ruhu, mürşid qarşısında yalnız mürşidin sözləri təkrar edilərək edilər (Nəbə 38). Bu tövbə, Allaha çatmaq üçün edilən tövbədir. Və günahlarımız savaba dönüşər.

  4/NİSA-64: Və ma ərsəlna min rəsulun illa li yutaa bi iznillah(iznillahi). Və ləv ənnəhum iz zaləmu ənfusəhum caukə fəstagfərullahə vəstagfəra ləhumur rəsulu lə vəcədullahə təvvabən rəhmə(rahimən).

  Və Biz, (heç) bir elçisi, Allahın icazəsiylə özlərinə itaət edilməsindən başqa bir şey üçün göndərmədik. Və onlar nəfslərinə zülmətdikləri zaman, əgər sənə gəlsədilər, beləcə Allahdan bağışlama diləsədilər və Rəsul da onlar üçün bağışlama diləsəydi, mütləq Allahı, (iki tərəfin də) tövbələrini (onların tövbəsini və Rəsulun bağışlama tələbini) qəbul edən və rəhmət edici olaraq tapardılar.

  40/MU'MİN-7: Əlləzinə yahmilunəl ərşə və mən havləhu yusəbbihunə bi həmdi rabbihim və yumununa bihi və yəstagfirunə lilləzinə amənu, rabbəna vəsidə qulla şəyin rahmətən və ilmən fagfir lilləzinə tabu vəttəbəu səbiləkə vəkıhim azabəl cahim(cahimi).

  Ərşi tutan mələklər və onun ətrafındakı adam (dövrün imamı), Rəblərini həmd ilə təsbeh edərlər və Ona iman edərlər. Və amənu olanlar üçün (Allahdan) bağışlama diləyərlər: "Rəbbimiz, Sən hər şeyi rəhmətlə (rəhmətinlə) və elmlə (elminlə) əhatə etdin. Beləcə (mürşidin qarşısında) tövbə edənləri və sənin yoluna (Sırati Mustakimə) tabe olanları bağışla (günahlarını savaba çevir). Onları cəhənnəm əzabından qoru!" Bu tövbədən sonra adam amilüssalihata başlar. Mömin olar və Sıratı Müstakim üzərinə çıxar.

  78/NƏBƏ-39: Zalikəl yevmul haqq(haqqı), fəmən şaəttəhazə ələ rabbihi məaba(məabən).Məhz o gün (mürşidin əli Haqqa çatmaq üzrə öpüldüyü və ona tabe olunduğu gün), Haqq günüdür. Diləyən (Allaha çatmağı diləyən) adam, özünə Rəbbinə çatdıran (yolu, Sırati Mustakimi) yol ittihaz edər. (Allaha çatan adama Allah) meab (sığınacaq, məlcə) olar.

   25/FURKAN-70: İlla mən tabə və amənə və amilə amələn salihan fə ulaikə yubəddilullahu səyyiatihim hasənat(hasənatin), və kanallahu gafurən rəhmə(rahimən).

  Ancaq kim (mürşidi qarşısında) tövbə edər (beləcə Qəlbinə iman yazılıb, imanı artan) mömin olar və saleh əməl (nəfs təzkiyəsi) etsə, o təqdirdə Məhz onların, Allah səyyiatlərini (günahlarını) hasənata (savaba) çevirər. Və Allah, Gafurdur (günahları savaba çevirəndir), Rəhmdir (rəhmət nuru göndərəndir).

  25/FURKAN-71: Və mən tabə və amilə salihan fə innəhu yətubu ilallahi mətaba(mətabən).Və kim (mürşidi qarşısında) tövbə edər və saleh əməl (nəfs təzkiyəsi) işlərsə, o təqdirdə şübhəsiz ki o, tövbəsi qəbul edilmiş olaraq Allaha çatar (həyatdaykən ruhu Allaha çatar). Burada artıq Allaha hidayət edici zikr başlamışdır. Bu nöqtədə başlayan zikr hər keçən gün artacaq və bir gün daimi zikrə çatacaq. Daimi zikrin bizi çatdıracağı, küllü zikr və təsbehlə yeni və son bir tövbəyə çatarıq. Bu tövbə "Nasuh" tövbəsidir.

9-3-3-TÖVBƏ-İ NASUH.

   Görülür ki Allaha doğru yola çıxmamıza imkan verən tövbə də, hidayət zikri var. Və 24 saat boyunca zikr edər hala gəldiyimiz zaman yeni bir tövbəyə çatırıq. Bu tövbə ilə İxlas mövqesindən Salah mövqesinə keçilər.

  66/TAHRİM-8: Ya əyyuhəlləzinə amənu tubu ilallahi təvbədən nasuha(nasuhan), əsa rabbukum ən yukəffirə ankum səyyiatikum və yudhiləkum cənnatin təcri min tahtihəl ənharu, yəvmə la yuhzillahun nəbiyyə vəlləzinə amənu məah(məahu), nuruhum yəsə bəynə əydihim və bi əymanihim yəkulunə rabbəna ətmim ləna nurəna vagfir ləna, innəkə alə qullu şəyin qədr(qadirin).

  Ey amənu olanlar (Allaha çatmağı diləyənlər)! Allaha Nasuh Tövbəsi ilə tövbə edin! Ümid edilər ki Rəbbiniz, sizin günahlarınızı örtər və sizi altından çaylar axan cənnətlərə qoyar. O gün Allah, nəbiləri və Onunla birlikdə olanları qəmli etməz. Onların nurları, önlərində və sağlarında qaçar. "Rəbbimiz, bizim nurumuzu tamamla və bizə bağışla (günahlarımızı savaba çevir). Şübhəsiz ki Sən, hər şeyə qadirsən." deyərlər. Bu tövbə Allahın hüzurunda edilər. Bu tövbədən geri dönüş yoxdur. Allah bütün günahları örtməsi səbəbiylə qəbir əzabını qaldırar.

9-3-4- ÜMUMİYYƏTLƏ TÖVBƏ.

   NUR-31 : Və tübu iləllahi cəmian əyyüçhəlmümününə ləalləküm tüflihun.

   Ey iman edənlər, səadətə çatmanız üçün hamınız tövbə edərək Allaha dönün. Allah tövbələri qəbul edər.

   NİSA-27: Vallahu yüridü ən katiba ələykum və yüridülləzinə yəttəb'iünşşəhavəti ən təmili məylən əzmə.

  Allah sizin tövbənizi qəbul etmək istər, şəhvətlərinə uyanlar isə sizin buyük bir pozğunluğa girmənizi istəyərlər. Peyğəmbərlərin tövbə mövzusundakı köməkləri belə açıqlanır.

  4/ NİSA-64 : Və ma ərsəlna min rəsulun illa liyutaya bi'iznillah, və ləv ənnəhüm iz zaləmu ənfüsəhüm caukə fəstagfərullahə vəstagfərə ləhümürrəsulü ləvəcədullahə təvvabən rahiyma.

  Biz Rəsullarımızı ancaq Allahın icazəsiylə, özlərinə itaət edilsən deyə göndərərik. Onlar nəfslərinə zülmətdikləri zaman əgər sənə gəlsədilər və Allahdan bağışlama diləsədilər Rəsul da onlar üçün bağışlama diləsəydi Allahı tövbələri (hər iki tərəfin bağışlamasını, tövbəsini) qəbul edən və rəhmət göndərici olaraq tapardılar. Peyğəmbərlərin varisləri hər dövrdə Allahın təyin etdiyi imamlardır. Allahın o adam üçün təyin ettigi mürşidin qarşısında tövbə edən kəslər dövrün imamına tabe olmuşlar. Artıq şeytanın zülməni elminin təsiri yoxdur. Cadu, sehr və bənzəri şeylərin zərərləri onlara təsir etməz.

  2/BƏQƏRƏ-102: Vəttəbəu ma tətluş şəyatinu alə mulki suləyman(suləymanə) və ma kəfərə suləymanu və lakinnəş şəyatinə kəfəru yuallimunən nasəs səhrə, və ma unzilə aləl mələkəyni bi babilə harutə və marut(marutə), və ma yuallimani min əhadin hətta yəkula innəma nahnu fitnətun fə la təkfur fə yətəalləmunə minhuma ma yufərrikunə bihi bəynəl məri və zəvcih(zəvcihi), və ma hum bi darrinə bihi min əhadin illa bi iznillah(iznillahi), və yətəalləmunə ma yadurruhum və la yənfəuhum və ləkad alimi lə məniştərahu ma ləhi fil axirəti min halakın, və lə bisə ma şərəv bihi ənfusəhum ləv qanı yalamın(yalamına).

  Onlar Süleyman (a.s)ın mülkü üzərinə şeytanların tilavət etdiyi (oxuduğu) şeylərə tabe oldular. Süleyman (ə.s), inkar etmədi (sehr etmədi və kafir olmadı). Lakin şeytanlar insanlara, sehri və Babil şəhərindəki iki mələyə, Harut və Maruta endirilən şeyləri öyrətməklə kafir oldular. Və halbuki onlar, "Biz yalnız bir fitnəyik (sizin üçün bir imtahanıq). O halda (əsla sehr elmini öyrənərək) kafir olmayın." demədikcə heç kimə bunu öyrətməzdilər. Lakin o ikisindən, bir kişi ilə onun arvadının arasını açacaq şeylər öyrənirdilər və də onlar, Allahın icazəsi olmadan onunla (sehrlə) heç kimə zərər verə biləcək deyildirlər. Və onlar özlərinə fayda verməyən, zərər verən şeyləri öyrənirlər. Və and olsun ki onlar, onu (sehri və ona aid məlumatları) satın alan kimsənin axirətdə bir nəsibi olmadığını qəti olaraq öyrəndilər. Əlbəttə onunla (sehrə qarşılıq) nəfslərini satdıqları şey nə pis, kaş ki bilsədilər.

  58/MUCADƏLƏ-10: İnnə mən nəcva minəş şəytanı li yahzunəlləzinə amənu və ləysə bi darrihim şəy'ən illa bi iznillah(iznillahi), və alallahi fəl yətəvəkkəlil mu'minun(mömininə).

  Şübhəsiz ki necva (gizli pıçıldaşma) şeytandandır, amenu olanları (ölmədən əvvəl Allaha çatmağı diləyənləri) qəmli etmək üçündür. Və Allahın icazəsi olmadıqca onlara bir darlıq (çətinlik) verəcək deyil. Elə isə möminlər, Allaha təvəkkül etsinlər.

  64/TƏGABUN-11: Ma əsabə min müsibətin illa bi iznillah(bi iznillahi), və mən yumun billah yəhdi kalbəh(kalbəhu), vallahu bikulli şəyin alim(alimin).

  Allahın icazəsi olmadıqca bir müsibət isabət etməz. Və kim Allaha iman etsə (amenu olsa), (Allah) onun Qəlbinə çatar. Və Allah, hər şeyi ən yaxşı biləndir. Allaha yaxınlaşmanın, mukarreb olmanın vasitələrindən bir dənəsi də tövbədir. Allahdan günahlarının bağışlanmasını diləməkdir. Allahın rəhmətindən ancaq kafirlər ümidsizdir. 9-4-NAMAZIN ZİKRDƏN FƏRQLİLİKLƏRİ .

  Dinin dirəyi olan namaz mövzusunda bir çox ayəti kərimədə şərh mövcuddur. Namazın qılınması əmr edilməkdədir. Çünki, namaz Allaha yaxınlaşdıran bir vasitədir.

  96/ƏLƏQ-19: Kəlla, la tutı'hu vəscud vaktərib.

  (SƏCDƏ AYƏSİ) Xeyr! Ona itaət etmə və səcdə et və (Allaha) yaxın ol! Mömin olan adamın etdiyi hər namaz saleh əməllərdən biri olması və Allahu TeaIanın hüzurunda vəzifə edilməsi səbəbindən həm nəfsin təzkiyəsini təmin edəcək, həm də hər namazla alınan dərəcələr etibarilə Qulu Rəbbinə yaxınlaşdıracaq. Namaz da bir zikrdir. Namazda zikrin ağırlığına işarə edilməkdədir. Namazın məqsədi Allahı zikr etməkdir. Ancaq zikrlə qılınan bir namaz, zikr nisbətində huşu ilə qılınmış olar.

   20/TAHA-14: İnnəni ənallahu la ilahə illa enə fa'budni və əkımis salata li zikri.

  Şübhəsiz ki Mən, Mən Allahım. Məndən başqa İlah yoxdur. Elə isə Mənə qul ol və Məni zikr etmək üçün namazı qoy! Görülür ki, əsl olan Allahı zikr etməkdir. Namaz burada Allahı zikr etmənin bir vasitəsidir. Namaz kimi digər bütün ibadətlər zikr baxımından vasitə əmr hökmündədirlər. Bütün peyğəmbərlərin namaz qıldıqlarına dair Qurani Kərimimizdə açıq dəlillər vardır. Hər peyğəmbər və Ona tabe olanlar namaz qılmışlar və zikr etmişlər.

  19/MƏRYƏM-31: Və cəaləni mubarəkən əynə ma kuntu və əvsənsəyi bis salatı vəz zəkatı ma dumtu hayya(hayyən).

  Və məni harada olursam olum (olduğum hər yerdə) mübarək etdi. Və həyatda qaldığım müddətcə namazı və zəkatı mənə vəsiyyət etdi (əmr etdi).

   10/YUNUS-87: Və əvhayna ələ musa və ahihi ən təbəvvəa li kavmikuma bi misra bunudan vəc'alu buyutəkum qiblədən və akimus salah(salatə), və bəşşiril möminin(mömininə).

  Musa (ə.s) və qardaşına vəhy etdik: "İkinizin qövmü üçün Misirə evlər edin və evlərinizi qiblə qılın və namazı qoyun. Və möminləri müjdələ!" Görülür ki namaz ibadəti bütün peyğəmbərlərə fərz əmr olaraq verilmişdir. Rəbbimiz bu fərz əmrin Allahı zikr etmək üçün yerinə yetirilməsini əmr edir. Çünki zikr, razılığın qazanılması üçün əsl ünsürdür. Bilindiyi kimi, Rə'd Surəsinin 28-ci ayəti kəriməsində Rəbbimiz buyurur.

  13/RA'D-28: Əlləzinə amənu və dadmanını kulubuhum bi zikrillah(zikrillahi) ə la bi zikrillahi tatmainnul kulub(kulubu).

  Onlar, amenudurlar və Qəlbləri, Allahı zikr etməklə mutmain olmuşdur. Qəlblər ancaq; Allahı zikr etməklə mutmain olar, elə deyilmi? Mutmain olan bir Qəlb Allahdan razı olacaq. Allahdan razı olunca, Allah da o adamdan razı olacaq. Hz. İsmayılın da muradı, hər kəsin Allahın razılığına qovuşması idi.

  19/MƏRYƏM-55: Və qana yə'muru əhləhu bis salatı vəz zəkatı və qana ində rabbihi mardıyya(mardıyyən).

  Və o, əhlinə (xalqına və ailəsinə) namazı və zəkatı əmr edirdi. Və o, Rəbbinin qatında razı olunmuşlardan idi. Allahu Zülcəlal Hz. Peyğəmbər Əfəndimizə belə buyurur;

  20/TAHA-132: Və'mur əhləkə bis salatı vastabir ələyhə, la nəsəliyə ruziyə(rızkan), nahnu nərzukuk(nərzukukə), vəl aqibəti lit təqva.

   Və əhlinə (ailənə və ətrafındakılara) namazı əmr et və onun üzərində (namazda) səbirli ol. Səndən ruzi istəmirik. Səni, Biz ruzi verildirərik. Aqibət (ən gözəl nəticə) təqva sahiblərinindir. Namaz da bir zikr olduğu halda, Allahu Təala Hz.ın zikrdən muradı fərqlidir. Zikr, hər şeydən əvvəl "Allah" adının təkrarıdır. Və hər şeydən kəsilərək təkrarıdır. Yəni "Allah" sözü iç dünyamızdakı səslə təkrar edilərkən, düşüncə sistemimiz hər şeydən kəsiləcək və yalnız Allah üzərində konsentrə olacaq. Yalnız Allahı düşünəcəyik. Qəlbimiz tək Allaha açıq olacaq. Görülür ki, namaz, Rəbbimizin Müzəmmil Surəsində işarə ettigi Allahın adı ilə zikr et dediyi zikrdən ayrıdır.

   73/MUZZƏMMİL-8: Vəzkurismə rabbikə və təbəttəl iləyhi təbtila(təbtilən).

  Və Rəbbinin Adını zikr et və hər şeydən kəsilərək Ona çat. Bunların ayrı şeylər olduğunu aşağıdakı Ayəti Kərimələr qəti olaraq açıqlamaqdadır. Aşağıdakı ayəti kərimələrdə zikrdən və namazdan ayrı mahiyyətdə iki faktor olaraq bəhs edilməkdədir.

  87/A'LA-15: Və zəkərəsmə rabbihi fə yəllə.

 Və (o nəfsini təzkiyə edən) Rəbbinin Adını zikr etdi və də namaz qıldı.

  4/NİSA-103: Fə izə kadaytumus salata fəzkurullahə kıyamən və kuudən və alə cunubikum, fə izatma'nəntum fə əkimus salat(salata), innəs salata kanət alal mömininə kitabən məvkuta(məvkutən).

  Beləcə namazı bitirdiyiniz zaman, artıq ayaqdaykən, oturarkən və yan üstü ikən (yatarkən), (davamlı) Allahı zikr edin! Daha sonra təhlükəsizliyə qovuşduğunuz zaman, namazı erkanıyla qılın. Şübhəsiz ki namaz, möminlərin üzərinə, "vaxtları təyin olunmuş bir fərz " olmuşdur. Bu ayəti kərimədə namaz və zikrin bir-birindən fərqli olduqları aşkardır. Görülür ki, zikr, oturarkən ayaqda ikən və yatarkən daim etməmiz lazım olan bir ibadət növüdür. İnsan üçün bu üç halın xaricində, dördüncü bir hal yoxdur. İnsan ya oturar, ya ayaqdadır, ya da yatar. Başqa bir hal yoxdur.

   Elə isə zikr davamlı bir vetiredir. İnsanı mutmain edən bir xüsusiyyətə malikdir. Halbuki, namaz davamlı deyil. Yalnız müəyyən vaxtlarda qılınar. Demək ki, zikr sözü əsas mənasında istifadə edildiyi zaman namazdan fərqlidir. Məhz bu ayəti kərimədə mutmain olmanın ən əhəmiyyətli vasitəsi zikr olaraq ifadə edildiyi kimi, namazın, zikr kimi zamanın bütününə deyil müəyyən vaxtlarda yerinə yetirilməsi lazım olan bir fərz olduğu da açıqdır. Qurani Kərim tilavəti və namaz, Qurani Kərimimizdə zikr olaraq qəbul edildiyi halda, Allahın zikrdən muradının, bu ikisindən fərqli bir şey olduğu aşağıdakı ayəti kərimədə ifadə buyurulmaqdadır. Bu əsl zikrdir və yuxarıda izah edilmişdir. Və bütün ibadətlərdən üstündür.

  29/ANKƏBUT-45: Utlu ma uhıyə iləykə minəl kitabı və əkımıs salat(salata), innəs salata tənha anil fahşai vəl munkər(munkəri), və lə zikrullahi əkbər(əkbəri), vallahu yalamı ma tasnəun(tasnəunə).

   Kitabdan sənə vəhy edilən şeyi oxu və salatı qoy (namazı et). Şübhəsiz ki salat (namaz), fahişəlikdən və münkərdən nəhy edər (mən edər). Və Allahı zikr etmək mütləq ən böyükdür. Və Allah, etdiyiniz şeyləri bilər.

9-5- ORUC.

   Oruc və zikr təqva sahibi olmanın yoludur. Təqva sahibi ola bilmək isə oruclu ikən zikr etməklə daha asandır. Çünki; oruclu insan nəfsi ilə cihaddadır. Ən böyük cihad isə nəfs ilə edilən cihaddır. Məhz bu cihadı asanlaşdıran şey, insanın aclıq və susuzluq duyğusunu Allahın məhv etməsidir. Bu mövzudakı köməyin çatması isə ancaq zikrlə mümkündür. Təsəvvüfdəki ihvanın, təsəvvüfün xaricindəkilərdən fərqli olaraq, orucu böyük bir zövqlə tutmaları və orucdakı hüzuru yaşamaları, zikr sayəsindədir.

  2/BƏQƏRƏ-183: Ya əyyuhəlləzinə amənu kutibə aləykumus sıyamu kəma kutibə aləlləzinə min kablikum ləalləkum təttəkun(təttəkunə).

  Ey amənu olanlar! Oruc, sizdən əvvəlkilərin üzərinə yazıldığı (fərz qılındığı) kimi sizin üzərinizə də yazıldı (fərz qılındı). Ümid edilər ki beləcə siz təqva sahibi olarsınız. Oruc əmri təqvaya çatmamızda ən əhəmiyyətli əmrdir. Çünki Rəbbimiz "Səbir və orucun əcri Mənə aiddir. Onu Mən təqdir edərəm." buyurur.

9-6- HƏCC.

  Zikrin həcc ibadətinin bir parçası olduğunu Rəbbimiz, Bəqərə surəsində açıqlayır.

  2/BƏQƏRƏ-183: Ya əyyuhəlləzinə amənu kutibə aləykumus sıyamu kəma kutibə aləlləzinə min kablikum ləalləkum təttəkun(təttəkunə). Ey amənu olanlar! Oruc, sizdən əvvəlkilərin üzərinə yazıldığı (fərz qılındığı) kimi sizin üzərinizə də yazıldı (fərz qılındı). Ümid edilər ki beləcə siz təqva sahibi olarsınız.

9-7- CİHAD, İNFAK VƏ ZİKR.

   Zikrin cihaddan və Allah yolunda infak etməkdən daha üstün bir əməl olduğunu Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.) hədisi şərifində açıqlayır: Adəmoğlu zikrullahdan daha çox özünü Allahın əzabından qoruya biləcək bir əməl işləməmişdir. Səhabələr "Allah uğrunda cihad etmək də zikrullahın yerini tutmazmı?" deyə soruşdular. Rəsulu Əkrəm (s.ə.v.); "Allah uğrunda cihad da bu dərəcəni tuta bilməz Ancaq qılıncın ilə qırılana qədər vuruşub üç qılınc köhnəltsən yəni ciddi və davamlı hərb halı ilə bu dərəcəni ala bilərsən," buyurdu. (Tabərani; Muazdan) Axşam və səhər Allahu Təalanı zikr etmək, Allah yolunda qılıncların qırılmasından və yenə Allah uğrunda malı saçarcasına infakdan üstündür. Hz Məhəmməd (s.ə.v.) Əfəndimiz hədisi şərifində buyurur ki;

  "Əməllərinizin ən xeyirlisini, Allah Qatında ən məqbulunu və dərəcələrinizi ən çox yüksəldəcək olanını, qızıl və gümüş infakından daha xeyirlisini, hətta düşmən qarşısında öldürmək və ölməkdən daha xeyirlisini sizə bildirimmi?" dəyincə, Səhabələr; - Bildir, Ey Allahın Elçisi, dedilər. Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v.): - Allahı daim zikr etməkdir, buyurdular. (Tirmizi ibn Macə və Hakim , Əbu Bərdadan) Zəkat və sədəqə vermək, cihadın mal ilə edilənidir. Allah yolunda zəkat vermək, sədəqə vermək, nəfsin təzkiyəsi üçün asanlıq təmin edər. Çünki nəfsin fəlakətlərindən biri xəsislikdir. Məhz insanı xəsislikdən qurtaracaq və comərdliyə çatdıracaq körpü zikr körpüsüdür. Ancaq, zikrlə nəfsimizi təzkiyə edərik və verdiklərimiz bizə ağır gəlməz. Hər gün zəkat vermənin hüzurunu bir az daha duyaraq zikrlə təziskiyə olar və comərdliyə yaxınlaşarıq. Aşağıdakı ayəti kərimələr bu gerçəyi ortaya çıxarmaqdadır.

  9/TÖVBƏ-103: Huz min əmvalihim sadakətən tutahhiruhum və tuzəkkihim biha və salli ələyhim, innə salatəkə səkənun ləhim, vallahu səmiun alim(alimin).

  Onların mallarından sədəqə olaraq al/götür və onunla, onları təmizlə və təzkiyə et və onlara dua et, şübhəsiz ki; sənin duan onlar üçün bir tündünədir (sükunətdir). Və Allah; Səmi (ən yaxşı eşidən)dir, Alim (ən yaxşı bilən)dir. 2/BƏQƏRƏ-110: Və əkimus salata və atik zəkat(zəkata), və ma tukaddimu li ənfusikum min hayirin təciduhu indallah(indallahi) innallahə bi ma ta'məlunə basar(basarın). Və, namazı qoyun (qılın), və zəkatı verin. Nəfsləriniz üçün xeyr olaraq nə təqdim etdiniz (təqdim etdiniz) isə , onu Allahın indində taparsınız. Şübhəsiz ki Allah, əməllərinizi ən yaxşı görəndir.

  2/BƏQƏRƏ-261: Məsəlulləzinə yunfikunə əmvaləhum fi səbilillahi kə məsəli dəndin ənbətət səbə səna bələ fi qullu sunbulətin miətu habbəh(habbətin), vallahu yudaifu li mən yəşau, vallahu qəyyumun alim(alimin).

  Mallarını Allah yolunda xərcləyənlərin vəziyyəti, hər sünbülündə (başağında) yüz dənə (toxum) olmaq üzrə, yeddi sünbül (başaq) verən bir tək toxumun vəziyyəti kimidir. Allah, dilədiyi kimsə üçün (onun ruzisini) qat qat artırıb verər. Və Allah Qəyyumdur, Alimdir.

  2/BƏQƏRƏ-274: Əlləzinə yunfikunə əmvaləhum bil ləyli vən nəhari sirran və alaniyəten fə ləhim əcruhum ində rabbihim, və la havfun ələyhim və la hum yahzənun(yahzənunə).Mallarını gecə və gündüz, gizli və aşkar (Allah yolunda) infak edənlər (verənlər), Məhz onların əcrləri (mükafatları) Rəblərinin qatındadır. Onlara qorxu yoxdur və onlar qəmli olmazlar.

   47/MUHAMMƏD-38: Ha əndim haulai tud'avnə li tunfiku fi səbilillah(səbilillahi), fə su samurum mən yəbhal(yəbhalu), və mən yəbhal fə innəma yəbhalu an nəfsih(nəfsihi), vallahul ganiyyu və əntumul füqərayı, və ən tətəvəlləv yəstəbdil kavmən gayrəkum summə la yəkunu əmsaləkum.

   Məhz siz beləsiniz. Allah yolunda infak etməyə dəvət edilərsiniz, buna baxmayaraq sizdən bir qisiminiz xəsislik edər. Və kim xəsislik etsə o təqdirdə yalnız öz nəfsi üçün xəsislik edər. Və Allah Ganidir (zəngindir). Və sizlər kasıbsınız. Və əgər siz (haqqdan) dönsəniz, (sizi) sizdən başqa bir qövmlə dəyişdirər. Sonra onlar sizin kimi (xəsis) olmazlar. Cihad da Allahı zikr etmənin vasitələrindən biridir. Zikr vəsiləsidir. Yəni hədəf Allahı davamlı zikr etməkdir. Lakin Qəlbdə Allah adını davamlı zikr etmək lazım olduğu kimi, zahirdeki əməllərimiz əsnasında da daim Allahı zikr edər halda olmalıyıq. Məhz cihad da bu səbəblə Allahı zikr etmə vasitələrindən yalnız biridir. Allah yolunda nəfsi ilə cihad etmək iki mənalıdır. Zahirən İslamın düşmənləri ilə fiziki olaraq hərb etmək, döyüşməkdir. Batınen isə zikr vasitəsiylə nəfsi ilə mübarizə etməkdir. Səadət bu mübarizənin bu cihadın arxasından gələcəkdir.

  9/TÖVBƏ-20: Əlləzinə amənu və həcəri və cahədu fi səbilillahi bi əmvalihim və ənfusihim üzvmü dərəcədən ındallah(ındallahi) və ulaikə humul faizin (faizinə).

  Amənu olan və hicrət (köç) edən kəslərin, malları və canları ilə Allah yolunda cihad edən kəslərin, Allahın qatında ən böyük dərəcələri vardır. Və Məhz onlar, onlar qurtuluşa çatanlardır.

  29/ANKƏBUT-69: Vəlləzinə cahədu finə lə nəhdiyənnəhum subuləna və innallahə lə məal muhsinin(muhsininə).

   Və Bizim uğrumuzda (nəfsləri ilə və Allahın düşmənləri ilə) cihad edənləri, mütləq Bizim yollarımıza (Sırati Mustakimlərə) hidayət edərik (çatdırarıq). Və şübhəsiz ki Allah, mütləq muhsinlerle bərabərdir.

  5/MAİDƏ-35: Ya əyyuhəlləzinə amənuttəkullahə vəbtəgu iləyhil vəsilədə və cahidu fi səbilihi ləalləkum tuflihun(tuflihunə).

  Ey amənu olanlar (Allaha çatmağı, təslim olmağı diləyənlər); Allaha qarşı təqva sahibi olun və Ona çatdıracaq vəsiləni istəyin. Və Onun yolunda cihad edin. Ümid edilər ki beləcə siz felaha çatarsınız.

  29/ANKƏBUT-6: Və mən cahədə fə innəma yucahidu li nəfsih(nəfsihi), innallahə lə ganiyyun anil aləmin(aləminə).

  Və kim cihad etsə, o təqdirdə yalnız öz nəfsi üçün cihad edər. Şübhəsiz ki Allah, aləmlərdən müstağnidir (heç bir şeyə ehtiyacı yoxdur).

  23/MU'MİNUN-76: Və ləkad əhaznahum bil əzabı fə məstəkanu li rabbihim və ma yətədarrəun(yətədarrəunə).

   Və and olsun ki onları, əzaba aldıq (əzaba uğratdıq). Lakin onlar, Rəblərinə boyun əymədilər və yalvarıb dua etmədilər. Rəbbimiz insanların Qəlblərini uzlaşdırmanın, ancaq Allahın köməyiylə reallaşdırma edəcəyini ifadə etməkdədir. Allahın köməyi adamın ləyaqəti ilə paralel meydana gələr və inkişaf edər. Adamın ləyaqətini artıran və Allahın hər kəsə kafi gələcək köməyini təmin edən təməl hərəkətimiz isə zikrdir.

  8/ƏNFAL-62: Və ən yuridu ən yahdəukə fəinnə hasbəkallah(hasbəkallahu), huvəlləzi əyyədəkə bi nasrihi və bilmiminin(mömininə).

  Və əgər sənə hiylə etmək istəyərlərsə, o təqdirdə şübhəsiz ki Allah, sənə kafidir. Köməyi ilə səni və möminləri dəstəkləyən, Odur.

  8/ƏNFAL-63: Və əlləfə bəynə kulubihim, ləv ənfaktə ma fil ardı cəmian ma əlləftə bəynə kulubihim və lakinnallahə əlləfə bəynəhum, innəhu əzizin hakim(hakimin).

  Və onların Qəlblərinin arasını (sevgiylə) birləşdirdi. Əgər yer üzündəki şeylərin hamısını infak etsəydin (versəydin), onların Qəlblərinin arasını birləşdirə bilməzdin. Və lakin Allah, onların arasını birləşdirdi. Şübhəsiz ki O; Əzizdir, Hakimdir.

  8/ƏNFAL-64: Ya əyyuhənnəbiyyu hasbukallahu və mənittəbəakə minəl möminin(mömininə).

  Ey Peyğəmbər! Allah, sənə və möminlərdən sənə tabe olanlara kafidir. Rəbbimiz ədaləti və sədaqəti ön planda tutmaqdadır.

  60/MUMTƏHİNƏ-8: La yənhakumullahu anilləzinə ləm yukatilukum fid dini və ləm yuhricukum min diyarikum ən təbərruhum və tuksitu iləyhim, innallahə yuhıbbul muksitin(muksitinə).

  Allah, din mövzusunda sizinlə döyüşməmiş və sizi yurdunuzdan çıxarmamış olan kəslərə yaxşılıq etmənizdən və onlara ədalətlə davranmanızdan sizi nəhy etməz (qadağan etməz). Şübhəsiz ki Allah, ədalətli olanları (ədalətlə davrananları) sevər. Bütün çətinliklərin həllinin səbirə və zikrə bağlı olduğu ifadə buyurulmaqdadır. Zikr hər problemin həllində ən güclü açardır. Çünki zikr hər şeydən kəsilərək yalnız Allahu Təala ilə qarşı-qarşıya qalmanıza imkan verər və beləcə felaha (qurtuluşa) çatarıq.

  8/ƏNFAL-45: Ya əyyuhəlləzinə amənu izə ləkitum fiətən fəsbutu vəzkurullahə kəsirən ləalləkum tuflihun(tuflihun).

  Ey amənu olanlar! Bir birliklə qarşılaşdığınız zaman artıq stabillik edin və Allahı çox zikr edin ki; beləcə fəlaha çatasınız.

9-8- QƏLBİN ZİKRLƏ NURLANMASI.

 Ancaq zikrdir ki, mənəvi (nəfsimizə aid) Qəlbimizdə Allaha açılan qapının üzərindəki Xatəmin (möhürün, pərdənin) o qapıdan ayrılmasını və şeytana açılan qapını bağlamasını təmin edə bilər. Zikrdən əvvəl şeytanın qapısı açıq, Allahu Təala Hz. nin qapısı bağlı olduğu üçün Qəlbimizə yalnız zülmət girərkən və Qəlbimizi daha qaranlıq edərkən zikrlə birlikdə Allahın qapısı (Təqva qapısı) açılmaqda, şeytanın qapısı (Füccur qapısı) bağlanmaqdadır. Təqva qapısı açıq qaldıqca oradan yalnız Allahın rəhmət adını verdiyi Nuru, Qəlbimizə girəcək və onu dolduracaq. Qəlbimizə, zikr etdiyimiz müddətcə davamlı rəhmət (nur) çatar. Asağıdaki ayəti kərimə bu gerçəyi açıqlamaqdadır. Huşu müəssisəsi zikrlə artar və eyni nisbətdə artar. Bilindiyi kimi zikrdən imtina etmək, şeytana aid qapını açacağından Onun bizə müsəllət olmasını mümkün edər.

   43/ZUHRUF-36: Və mən yaşı an zikrir rəhmanı nukayyıd ləhi şəytanən fə huvə ləhi karin(karinın).

  Və kim Rəhmanın zikrindən üz çevirsə, şeytanı ona müsəllət edərik. Beləcə o (şeytan), onun yaxın yoldaşı olar. . Və beləcə şeytanın nüfuz sahəsi içində olarıq. Şeytanın niyyəti isə heç bir zaman insanların xeyirinə deyil.

  5/MAİDƏ-91: İnnəma yuriduş şəytanı ən yukia bəynəkumul adavətə vəl bagdaə fil hamri vəl məysiri və yasuddəkum an zikrillahi və anis salah(salati), fə həl əndim muntəhun(muntəhunə).

  Halbuki şeytan, şərab və qumar ilə aranıza düşmənlik və kin soxmaq və, sizi Allahı zikr etməkdən və namaz qılmaqdan saxlamaq istər. Siz artıq (bunlara) son verdinizmi? Bu ayəti kərimə çox açıq bir şəkildə Allahı zikr etməklə (Allahın adını təkrar etməklə) namazın ayrı-ayrı şeylər olduğunu ifadə etməkdədir. Zikrin namazdan və zəkatdan ayrı bir ibadət olduğunu Nur Surəsinin 37-ci ayəti kəriməsi də açıqlayır:

  24/NUR-37: Ricalun la tulhihim ticaratun və la bəyin an zikrillahi və ikamis salatı və itaiz zəkatı yəhafunə yəvmən tətəkalləbu fihil kulubu vəl əbsar(əbsaru).

  Ticarətin və alverin, onları Allahın zikrindən, namazı qoymaqdan və zəkatı verməkdən saxlamadığı adamlar ki (onlar), Qəlblərin və gözlərin (dəhşətdən) dönəcəyi gündən qorxarlar. Bu ayəti kərimədə işarə edilən xüsus, zikrin, könül gözünün açılmasına vəsilə olduğu və zikr əsnasında Qəlbdə mövcud olan bir möhürün (pərdənin) şeytana dönük qapını bağlamaq surətiylə, davamlı Allaha dönük qapının açıq olmasını təmin etdiyi xüsusudur. Çünki ayəti kərimənin davamında, zikrin edilməməsi halında, şeytana açıq olan qapıdan şeytanın zülməni qaranlığı girərək Qəlb aynasının üzərini pərdələyəcəyi izah edilməkdədir. Adam zikr etdikcə Endi İlahidən iki iki o adamın Qəlbinə gəlir. Əgər o adamın sinəsi təslimə açılmış isə;

  6/ƏN'AM-125: Fə mən yuridillahu ən yəhdiyəhu yəşrah sadrəhu lil islam(islami), və mən yurid ən yudılləhu yəc'al sadrəhu dayyikan haracən, kə ənnəma yassa'adu fis səmayı, kəzalikə yəc'alullahur ricsə alalləzinə la yumunun(yumununa).

  Elə isə Allah kimi Özünə çatdırmağı diləsə onun sinəsini fayda və (Allaha) təslimə (İslama) açar. Kimi dəlalətdə buraxmağı diləsə, onun sinəsini səmada yüksəlirmiş kimi daralmış, çətinlikli edər. Beləcə Allah, mömin olmayanların üzərinə əzab verər.

  39/ZUMƏR-22: Ə fə mən şərəhallahu sadrəhu lil islami fə huvə alə nurun min rabbih(rabbihi), fə vəylun lil kasiyəti kulubuhum min zikrillah(zikrillahi), ulaikə fi dalalin mubin(mubinin).

  Allah kimin sinəsini İslam üçün (Allaha təslim üçün) yarmışsa artıq o, Rəbbindən bir nur üzrə olar, deyilmi? Allahın zikrindən Qəlbləri kasiyet bağlayanların vay halına! Məhz onlar, açıq-aşkar dəlalət içindədirlər. Yuxarıdakı ayələr; Allahın nurlarının Qəlbə çatması üçün sinəmizin şərh edilməsi lazım olduğunu, sinəmizdən Qəlbimizə nur yolunun açılması lazım olduğunu izah etməkdədir. Əgər bir adam amenu olmuşsa (Allaha çatmağı, təslim olmağı diləmişsə); Allah onun Qəlbindəki vakrayı, əkinnəti və hicabı - məsturəyi gptürüb ihbat qoyacaq, o adamın Qəlbini özünə döndərəcək, sinəsindən Qəlbinə çatan nur yolu açacaq, Qəlbin içinə çatan rəhmətiylə huşu meydana gətirəcək. Bu huşuyla o adam mürşidinin qarşısında tövbə alacaq. Bu tövbə ilə Allah o adamın Qəlbindəki möhürü açacaq, Qəlbin içindəki "küfr" yazısını götürərək "iman" yazacaq. Artıq bu adam üçün zikr etdiyi zaman Qəlbin nurlanmasını maneə törədən heç bir maneə qalmamışdır. Zikr etdikləri halda Qəlbləri qaralanlardan deyil. Yeddi Qəlb şərtinin sahibi olması səbəbiylə ;

1. Allah Qəlbdəki əkinnəti götürər,

2. Allah Qəlbin içinə ihbatı qoyar,

3. Allah Qəlbi özünə döndərər,

4. Allah sinədən Qəlbə bir nur yolu açar,

5. Allah Qəlbdə olan möhürü açar,

6. Allah Qəlbin içində olan küfrü götürər,

7. Allah Qəlbin içinə imanı yazar. Mürşidin qarşısında tövbə etmiş bu adam zikr səbəbiylə amilüssalihata başlamışdır.

  25/FURKAN-70: İlla mən tabə və amənə və amilə amələn salihan fə ulaikə yubəddilullahu səyyiatihim hasənat(hasənatin), və kanallahu gafurən rəhmə(rahimən).

   Ancaq kim (mürşidi qarşısında) tövbə edər (beləcə qəlbinə iman yazılıb, imanı artan) mömin olar və saleh əməl (nəfs təzkiyəsi) etsə, o təqdirdə Məhz onların, Allah səyyiatlərini (günahlarını) hasənata (savaba) çevirər. Və Allah, Gafurdur (günahları savaba çevirəndir), Rəhmdir (rəhmət nuru göndərəndir). Bu zikr insanın Qəlbinə nurların iki iki girməsini təmin edər. Bütün insanların qəlbi başlangışta qapqaranlıqdır. Kasiyət bağlıdır. On doqquz fəlakətlə qablıdır. Amma zikr edərək Allahın nurlarını dəvət edən adamın Qəlbində baxın nələr olmağa başlar;

  39/ZUMƏR-23: Allahu nəzzələ ahsənəl hədisi kitabən mutəşabihən məsaniyə takşaırru minhu culudulləzinə yahşəvnə rabbəhum, summə təlini culuduhum və kulubuhum ələ zikrillah(zikrillahi), zalikə hudallahi yəhdi bihi mən yəşau, və mən yudlilillahu fə ma ləhi min hədd(həddin).

  Allah, ihdas etdiyi (nurların) əhsənsə olanlarını (rəhmət, fəzl və salavatı), iki iki (salavat-rəhmət və salavat-fəzl), Kitaba təşbehli (bənzər) olaraq endirdi. Rəblərindən huşu duyanların dəriləri ondan ürpərər. Sonra onların dəriləri və qəlbləri Allahın zikriylə yumşalar, sükunət tapar (sakitləşər). Məhz bu, Allahın hidayətidir, dilədiyini onunla hidayətə çatdırar. Və Allah, kimi dəlalətdə buraxsa artıq onun üçün bir hidayətçi yoxdur. Bu səbəblə nurlar Quranın ayələri mühafizə etməsi kimi kitaba təşbehli olaraq iki iki gəlir. Və qəlbi huşuya çatdırar, işıqlandırar , titrədər. Daşıyıcı nur olan rəhmət, fəzl və salavatı qəlbə çatdırar. Fəzllər ruhdakı xüsusiyyətləri təmsil etməkdədir. İman sözünün ətrafına yerləşər. Çünki iman sözünün bir çəkiliş sahəsi mövcuddur, fəzllərin orada qalıcı ola bilmələri üçün. Zikr artdıqca nurlanma, işıqlıq qalıcı olaraq artar. Fəlakətlər azalar. Adamın nəfsini islah etməsi hadisəsi budur. Daimi zikrə çatmış olan adam qəlbində heç qaranlıq qalmamış, bütün fəlakətlərindən xilas olmuş olan adamdır.

  3/ALİ İMRAN-191: Əlləzinə yəzkurunallahə kıyamən və kuudən və alə cunubihim və yətəfəkkərunə fi halkıs səmavatı vəl ard(ardı), rabbəna ma halaktə həzzə batilə(batilən), subhanəkə fəkına azabən nar(narı).

  Onlar (ulul əlbab, lüblərin, Allahın sirr xəzinələrinin sahibləri), ayaqdaykən, oturarkən, yan üstü yatarkən (daim) Allahı zikr edərlər. Və göylərin və yerin yaradılışı haqqında təfəkkür edərlər (və deyərlər ki): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları batil olaraq (boşuna) yaratmadın. Sən Sübhansan, artıq bizi atəşin əzabından qoru. Zikr Müzemmil surəsinin 8-ci ayəti ilə üzərimizə fərz qılınır. Əhzab surəsi 41-ci ayəsində daha çox zikr əmri ilə qarşılaşırıq. Və Ali imran 191 və Nisa 103 də görüldüyü kimi zikrin aralıqsız edilməsi üzərimizə fərz qılınmışdır.

  33/AHZAB-41: Ya əyyuhəlləzinə amənuzkurullahə zikrən kəsrə(kəsərən).

  Ey amənu olanlar! Allahı çox zikrlə (günün yarısından çox) zikr edin.

  3/ALİ İMRAN-191: Əlləzinə yəzkurunallahə kıyamən və kuudən və alə cunubihim və yətəfəkkərunə fi halkıs səmavatı vəl ard(ardı), rabbəna ma halaktə həzzə batilə(batilən), subhanəkə fəkına azabən nar(narı).

  Onlar (ulul əlbab, Allahın sirr xəzinələrinin sahibləri), ayaqdaykən, oturarkən, yan üstü yatarkən (daim) Allahı zikr edərlər. Və göylərin və yerin yaradılışı haqqında təfəkkür edərlər (və deyərlər ki): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları batil olaraq (boşuna) yaratmadın. Sən Sübhansan, artıq bizi atəşin əzabından qoru.

  73/MUZZƏMMİL-8: Vəzkurismə rabbikə və təbəttəl iləyhi təbtila(təbtilən).

  Və Rəbbinin Adını zikr et və hər şeydən kəsilərək Ona çat.

9-9- TƏBLİĞ (DƏVƏT).

 Allahın yoluna dəvət əsldir. Lakin bu dəvət qılıncla deyil, hikmətlə və gözəl sözlə ediləcək. Və bu edilərkən də zikr davam edəcək. Zikr mövzusunda zəif davranmağa icazə yoxdur.

  16/NAHL-125: Udi ələ səbili rabbikə bil hikməti vəl məv'ızatil hasənəti və cadilhum billəti hiyə ahsansa(ahsansayı), innə rabbəkə huvə aləmi bi mən dallən səbilihi və huvə aləmi bil muhtədin(muhtədinə).

  Rəbbinin yoluna (Allaha çatdıran yola, Sırati Mustakimə) hikmətlə və gözəl (müsbət dərəcələr qazandıracaq) nəsihət et dəvət et. Onlarla ən gözəl şəkildə mübarizə et. Şübhəsiz ki sənin Rəbbin, Onun yolundan (Sırati Mustakimdən) sapanları (dəlalətə düşənləri) və hidayətə çatanları bilər.

  17/İSRA-53: Və qul li ibadi yəkululləti hiyə ahsansa(ahsansayı), innəş şəytana yənzəgu bəynəhum, innəş şəytana qana lil insani aduvvən mubina(mubinən).

 Və qullarıma da ki: "Ən gözəli (sözü) söyləsinlər!" Şübhəsiz ki şeytan, onların aralarını pozar (fəsad çıxarar). Şübhəsiz ki o, insana açıq-aşkar düşməndir.

  20/TAHA-42: İzhəb əndə və əhukə bi ayati və la bədəniyə fi zikri.

  Sən və qardaşın, ayələrimlə (möcüzələrimlə) gedin və Mənim zikrimi (Məni zikr etməyi) laqeyd yanaşmayın (daimi zikrdə olun).

  20/TAHA-43: İzhəba ələ fir'avnə innəhu taga.

 Firona ikiniz gedin. Şübhəsiz ki o, az idi.

  20/TAHA-44: Fə qula ləhi kavlən ləyyinən ləalləhu yətəzəkkəru əv yahşa.

 O zaman ona, yumşaq söz söyləyin. Beləcə o, təzəkkür edər (anlar) və ya huşu duyar. Hər dövrdə insanları Allaha dəvət edən Allahın rəsulları vardır. Peyğəmbərlərin yaşadığı dövrdə bu vəzifə peyğəmbərlərə aiddir. Əhzab surəsinin 45, və 46-cı ayələrində "Allahın icazəsi ilə Allaha dəvət edən" ifadəsini istifadə etmişdir.

  33/AHZAB-45: Ya əyyuhən nəbiyyu inna ərsəlnakə şahıdan və mubəşşirən və nəzira(nəzirən).

 Ey Nəbi (Peyğəmbər)! Şübhəsiz ki Biz, səni şahid, müjdələyici və nezir (xəbərdarlıqçı) olaraq göndərdik.

  33/AHZAB-46: Və daiyən ilallahi bi iznihi və siracən munira(munirən).

Və Onun (Allahın) icazəsi ilə Allaha dəvət edən və nurlandırıcı sirac (şam) olaraq (göndərdik). Allaha dəvət edən, Allahın vəzifələndirdiyi, Allahın peyğəmbərləri vardır. Məhz Qəsəs surəsi 50-ci ayəsində Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v)in Allaha dəvət edən dəvətçisi olduğunu görürük.

  28/KASAS-50: Fə ən ləm yəstəcibu ləkə falam ənnəma yəttəbiunə əhvaəhum, və mən ədallu mimmənittəbəa həvahu bi qəyri hudən minallah(minallahi), innallahə la yəhdil kavməz zalımın(zalımına).

  Bundan sonra əgər sənə razılıq etməzlərsə (sənin hidayətə çatdırma dəvətinə uyğun gəlməzlərsə), bil ki onlar həvəslərinə tabedirlər. Allahdan bir hidayətçi olmadan (hidayətçiyə deyil də) öz həvəslərinə tabe olandan daha çox dəlalətdə kim vardır? Şübhəsiz ki Allah, zalımlar qövmünü hidayətə çatdırmaz. Və Mu'minun surəsi 73-cü ayəsində isə yenə Allahu Təala Peyğəmbər Əfəndimizə "Sən onları şübhəsiz ki Sıratı Müstakimə dəvət edirsən" deyərkən Sıratı Müstakimə çatdıran bir yol olması səbəbiylə "Allaha dəvət edirsən." deməkdədir.

  23/MU'MİNUN-73: Və innəkə lə təd'uhum ələ Sıratin mustakim(mustakimin).

   Və şübhəsiz ki; sən, mütləq onları Sırati Mustakimə dəvət edirsən. Allaha dəvət edən peyğəmbər olmayan amma irşada çatmış olan Allahın dəvətçiləri də vardır. Məsələn; Səhabə. Hamısı irşada çatmışlar.

   49/HUCURAT-7: Valamı ənnə fikum rəsulullah(rəsulullahı), ləv yutiukum fi kəsrin minəl əmri lə anittum və lakinnallahə habbəbə iləykumul imana və zəyyənəhu fi kulubikum, və kərrəhə iləykumul kufrə vəl fusuka vəl üsyan(üsyana), ulaikə humur raşidun(raşidunə).

  Və aranızda Allahın Elçisi olduğunu bilin. Əgər işlərin çoxunda sizə itaət etsəydi, mütləq çətinliyə düşərdiniz. Lakin Allah, sizə imanı sevdirdi və onu Qəlblərinizdə müzəyyen etdi. Küfrü, fıskı və üsyanı sizə kerih göstərdi. Məhz onlar, onlar irşad olanlardır. Bu səbəblə onlar da Allaha dəvət edirdilər.

  12/YUSUF-108: Qul hazihi səbili əti ilallahi alə bəsirətin ənə və mənittəbəani, və subhanallahi və ma ənə minəl muşrikin(muşrikinə).

   De ki: "Mənim və mənə tabe olanların, bəsirət üzrə (Qəlb gözüylə basar edərək, Allahı görərək) Allaha dəvət etdiyimiz yol, Məhz bu yoldur. Allahı tənzih edərəm. Və mən, müşriklərdən deyiləm." "Mən və mənə tabe olanlar" ; Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.v) və səhabədir. "Görərək dəvət etdiyimiz yol" ; Sıratı Müstakimin görülməsindən bəhs edilməkdədir. Bu ancaq könül gözü ilə ola bilər. Hikmət mövqelərində ayn'el yəqinə çatan insanlar, varlıqlar aləminə könül gözü və qulağı ilə yəqin hasil edərlər. Onların hamısı daimi zikrə çatmış və ixlas sahibi olmuşlar. Daha sonra Tövbəyi Nasuhdan keçərək salaha çatmışlar. Və bir gün irşad etməklə vəzifə alarlar. Fussilət 33. 34 və 34də bu kəslərin xüsusiyyətləri ifadə edilməkdədir:

  41/FUSSİLƏT-33: Və mən ahsansayı kavlən mimmən dəyi ilallahi və amilə salihan və qala innəni minəl muslimin(musliminə).

  Allaha dəvət edən və saleh əməl (nəfs təmizliyi) edən və: "Şübhəsiz ki mən təslim olanlardanım." deyəndən daha gözəl sözlü kim vardır?

  41/FUSSİLƏT-34: Və la təstəvil hasənətu və ləs səyyiəh(səyyiətu), idfa' billəti hiyə ahsansayı fə izəlləzi bəynəkə və bəynəhu adavətun kə ənnəhu vəliyyun hamim(hamimun).

  Hasənə (yaxşılıq) və seyyie (pislik), bərabər (bərabər) deyil. (Pisliyi) ən gözəl şəkildə qarşıla. O zaman səninlə arasında düşmənlik olan adam, səmimi bir dost kimi olar.

  41/FUSSİLƏT-35: Və ma yulakkaha illəlləzinə sabəru, və ma yulakkaha illa zu həzzin əzm(əzmin).

  Ona (pisliyi yaxşılıqla qarşılama xüsusiyyətinə), səbr edənlərdən və hazzul əzm (ən böyük həzz) sahiblərindən başqası çatdırılmaz. Səhabə necə bu mərtəbəyə çatmışdır? Zumər surəsi 18-ci ayədə açıqlanır;

  39/ZUMƏR-18: Əlləzinə yəstemiunəl kavlə fə yəttəbiunə ahsənəh(ahsənəhu), ulaikəlləzinə hədahumullahu və ulaikə hum ulul əlbab(əlbabi).

  Onlar, sözü eşidərlər, beləcə onun ahsansa olanına tabe olarlar. Məhz onlar, Allahın hidayətə çatdırdıqlarıdır. Və Məhz onlar; onlar ulul'əlbabtır (daimi zikrin sahibləri). Necə ki səhabə Peyğəmbər Əfəndimizə tabe olmuş və əvvəl hidayətə çatmış sonra daimi zikrə ulaşmıssa hər dövrdə peyğəmbərlərin bu vəzifələrini yerinə yetirən dövrün imamına tabe olmaq insanları eyni mərtəbəyə yüksəldəcək. Bütün peyğəmbərlər və onların varisləri Allaha təslim olmuşlar.

  3/ALİ İMRAN-104: Vəltəkun su samurum ummətin yədinə iləl hayri və yə'murunə bil marifu və yənhəvnə anil munkər(munkəri), və ulaikə humul muflihun(muflihunə).

  Sizin içinizdən xeyirə dəvət edən (mürşidlərdən) bir camaat olsun və bilinənlə əmr etsin, və münkərdən nəhy etsin (mən etsin). Məhz onlar, onlar felaha çatanlardır. 3/ALİ İMRAN-114: Yumununa billah vəl yəvmil ahiri və yə'murunə bil marifu və yənhəvnə anil munkəri və yusariunə fil hayrat(hayrati), və ulaikə minəs saləhin(saləhinə). Onlar, Allaha və yevmil axıra iman edərlər, bilinən (mədəniyyət) ilə əmr edər və pislikdən nəhy edərlər (mən edərlər) və xeyrlərə qaçarlar. Məhz onlar, salehlərdəndir.

9-10 ZİKR NƏDİR, TƏSBEH NƏDİR ?

9-10-1- ZİKR.

 Cüzü İradə sahibi varlıqların (insanlar və cinlər) sərbəst iradələriylə, istəyərək Allahın adını təkrarlamalarına zikr deyirik. Zikr iradi bir hadisədir. Adamın razılığı ilə edilən bir əməl olub, dünya işimizi ibadət halına gətirən tək vasitədir. Ancaq zikr Qəlbi mutmain edər. Zikrsiz bir səadət və doyuma çatmaq mümkün deyil. İnsan nəfsindəki 19 fəlakətin hər biri ancaq zikr silahı ilə təmizlənər. Qulun təzkiyə, tərbiyə sonra təmizlik addımlarının hamısını bir-bir aşması ancaq zikr ilə mümkün olar. Ruhunu Allaha təslim edib vəli sifətini qazanan adamın vəzifəli olduğu gündəlik zikri (verdi) zaman olaraq 2-3 saatdır. Fiziki bədənini təslim edən vəlinin gündəlik zikri (virdi və qəlb zikri cəmi) zaman olaraq 12 saatı aşmışdır, Qəlb işıqlığı 91%ə çatmışdır. İxlasda isə adam 24 saat boyunca davamlı Allahı zikr edər.

   Beləcə əvvəl daim, sonra küllü zikr sahibi olmuşdur. Görüldüyü üzrə hər addımda hər keçən gün zikrimizi artıraraq bir gün daimi zikrə yəni 24 saatlıq zikrə oradan da küllü zikrə çatmamız mümkün olar. Daimi zikr (zikri daim) hər anımızın zikrlə keçməsi, yəni zikrimizin 24 saata çatması halı olub bu nəfsin təmizlik addımlarından Ulul-əlbab addımına təkabül edər.

  3/ALİ İMRAN-191: Əlləzinə yəzkurunallahə kıyamən və kuudən və alə cunubihim və yətəfəkkərunə fi halkıs səmavatı vəl ard(ardı), rabbəna ma halaktə həzzə batilə(batilən), subhanəkə fəkına azabən nar(narı).

  Onlar (ulul əlbab, , Allahın sirr xəzinələrinin sahibləri), ayaqdaykən, oturarkən, yan üstü yatarkən (daim) Allahı zikr edərlər. Və göylərin və yerin yaradılışı haqqında təfəkkür edərlər (və deyərlər ki): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları batil olaraq (boşuna) yaratmadın. Sən Sübhansan, artıq bizi atəşin əzabından qoru. Lakin hələ zikr qəlbimizdədir. Başqa orqanlarımıza keçməmişdir. Bu zikri daim salah mövqesinə qədər belə davam etdikdən sonra salah mövqesində başqa orqanlarımızın da bu zikrə girdiyini idrak edərik. Bütün orqanlarımıza zikrin yayılması isə bizdə zikri küllünün meydana gəldiyini göstərər. Zikri küllü bir müddət davam etməlidir ki buradan təsbehə keçə bilək. Zikrin əhəmiyyətini ifadə edən ayəti kərimələr aşağıda verilmişdir.

  63/MUNAFİKUN-9: Ya əyyuhəlləzinə amənu la tulhikum əmvalukum və la əvləydiyim an zikrillah(zikrillahi), və mən yəf'al zalikə fə ulaikə humul hasirun(hasirunə).

  Ey amənu olanlar (Allaha çatmağı diləyənlər)! Mallarınız və övladlarınız sizi Allahın zikrindən saxlamasın. Və kim bunu etsə, o təqdirdə Məhz onlar, onlar hüsranda olanlardır.

  8/ƏNFAL-45: Ya əyyuhəllezine amənu izə ləkitum fiətən fəsbutu vəzkurullahə kəsərən ləalləkum tuflihun(tuflihunə).

   Ey amənu olanlar! Bir birliklə qarşılaşdığınız zaman artıq stabillik edin və Allahı çox zikr edin ki; beləcə fəlaha çatasınız. . Səadətə çatmanın ancaq Allahı çox zikr etməklə mümkün olduğu aşağıdakı ayəti kərimədə ifadə edilməkdədir.

  62/CUMA-9: Ya əyyuhəlləzinə amənu izə nudiyə lis salatı min yəvmil cumuati fəs'av ələ zikrillahi və zərul bəyə, zalikum hayrin ləkum ən kuntum dələmin(dələminə).

   Ey amənu olanlar (ölmədən əvvəl Allaha çatmağı diləyənlər)! Cümə günü namaza səs olunduğu zaman (çağırıldığınız zaman) dərhal Allahın zikrinə qaçışın və alveri buraxın. Məhz bu, sizin üçün daha xeyirlidir, kaş ki bilsəniz.

  62/CUMA-10: Fə izə kudiyətıs salatı fəntəşiru fil ardı vəbtəgu min fadlillahi vəzkurullahə kəsərən ləalləkum tuflihun(tuflihunə).

  Artıq namazı qəza etdiyiniz (edib bitirdiyiniz) zaman yer üzünə yayılın və Allahın fəzlindən istəyin və Allahı çox zikr edin. Ümid edilər ki, beləcə siz fəlaha (qurtuluşa) çatarsınız. Digər tərəfdən Rəbbimizin zikrindən üz çevirənin nə hallara düşəcəyi aşağıdakı ayələrlə aydınlaşdırmaqdadır.

  72/CİNN-17: Li nəftinəhum fih(fihi), və mən yu'rıd an zikri rabbihi yəslukhu azabən saada(saadən).

  Onları bu mövzuda sınayaq deyə. Və kim Rəbbinin zikrindən üz çevirsə, onu çox şiddətli əzaba uğradar.

  39/ZUMƏR-45: Və izə zukirallahu vahdəhuşməəzzət kulubulləzinə la yumununa bil ahırəh(ahırəti), və izə zukirəlləzinə min dunihi izə hum yəstəbşirun(yəstəbşirunə).

  Və Allahın vahdaniyeti (Təkliyi) zikr edildiyi zaman, axirətə (Allaha çatmağa) iman etməyənlərin Qəlbləri nifrətlə ürpərər. Ondan (Allahdan) başqası zikr edildiyi zaman onlar sevinərlər.

  53/NƏCM-29: Fə arıt an mən təvəlla an zikrinə və ləm yurid illəl hayatəd dunya.

  Artıq zikrimizdən dönən və dünya həyatından başqa bir şey istəməyənlərdən üz çevir.

  32/SƏCDƏ-22: Və mən azlamı mimmən zukkirə bi ayati rabbihi summə arada ənhə, inna minəl mucriminə muntəkimun(muntəkimunə).

  Və Rəbbinin ayələri zikr edildikdən (xatırladıldıqdan) sonra ondan üz çevirən kimsədən daha zalım kim vardır? Şübhəsiz ki Biz, günahkarlardan intiqam alacaq olanlarıq.

  58/MUCADƏLƏ-19: İstahvəzə aləyhimuş şəytanı fə ənsahum zikrallah(zikrallahi), ulaikə hizbuş şəytan(şəytanı), ələ innə hizbəşşəytani humul hasirun(hasirunə).

  Şeytan onları əhatə etdi. Beləcə Allahın zikrini onlara unutdurdu. Məhz onlar, şeytanın tərəfdarlarıdır. Şeytanın tərəfdarları, həqiqətən hüsranda olanlar, onlar deyilmi? .

  25/FURKAN-29: Ləkad ədalləni anıq zikri bada iz caəni, və kanəş şəytanı lil insani həzzilə(həzzilən).

  And olsun ki; mənə zikr (Qurandakı elm) gəldikdən sonra məni zikrdən sapdırdı və şeytan, insana köməyi maneə törədəndir.

  25/FURKAN-18: Qalu subhanəkə ma qana yənbəgi ləna ən nəttəhızə min dunikə min övliyaya və lakin mətta'təhum və abaəhum hətta nəsiz zikrə, və qanı kavmən bura(buran).

  (Bütlər) dedilər ki: "Sən Sübhansan (münəzzəhsən), Səndən başqa dostlar əldə etməmiz bizə yaraşmaz. Lakin Sən, onları və onların atalarını əmtəələndirdin. (Bu səbəblə) belə ki zikri unutdular və həlakı qazanan bir qövm oldular.

  23/MU'MİNUN-110: Fəttəhaztumuhum sıhriyyən hətta ənsəvkum zikri və kuntum minhum tadhakun(tadhakunə).

  Beləcə onları lağ mövzusu etdiniz. Belə ki (bu), sizə Mənim zikrimi unutdurdu. Və siz, onlara gülürdünüz.

  18/KƏHF-28: Vasbır nəfsəkə məalləzinə yədinə rabbəhum bil gadati vəl aşiyyi yuridunə vəchəhu və la dadı aynakə ənhim, turidu zinətəl hayatid dunya və la tutı' mən agfəlna kalbəhu an zikrinə vəttəbəa həvahu və qana əmruhu furuta(furutan).

  Səhər axşam, Onun Vəchini (Zatını) istəyərək Rəbbinə dua edənlərlə birlikdə nəfsini səbirli tut. Dünya həyatının zinətini diləyərək gözünü onlardan çevirmə! Qəlbini zikrimizdən qafil etdiyimiz və hevasına (həvəslərinə) tabe olan kəslərə istəyərək, işində həddi aşmış olanlara itaət etmə! Görülür ki Allahın bütün insan və cin məxluqları Allahı zikr etmələri, və ya zikrsizlikləri nisbətində Allah Qatında mənfi və ya müsbət olaraq dərəcələrlə sıralanarlar.

  Allahu Zülcəlal Hz. nin Qiyamət Günü hasənələri üçün mizan tutmadığı kəslər kafirlər, münafiqlər, fasiqlər və iman etməyən bütün cin və insan məxluqunu ehtiva edir. Mömin olan qulların da Allahı zikr etdikləri bir həqiqətdir. Daimi zikrə çatıb, şeytanın tasallutundan tamamilə xilas ola bilənlər Allahın ixlas sahibi qullarıdır. Bunlar 24 saat davamlı Allahı zikr edər. Ayrıca bunlar nəfslərinin 19 fəlakətini Allahın köməyi ilə təmizlik edərək nəfslərinə ruhun paltarlarını geydirmiş olan kəslərdir. Bu səviyyədə bir qul üçün nəfsin tələbi ilə ruhun tələbi daim eynidir. Ruhun tələbindən fərqli tələblər nəfsdən sadır olmaz. Çünki nəfsin fəlakətləri yoxdur. Nəfs tamamilə ruhun hallarıyla hallanmışdır.

  Belə bir adam ruhunu azad etmiş, nəfsini ruhun hallarıyla hallandırmış, Allahdan gələn köməklə iradəsini gücləndirmiş, ağıllı bir adamdır.

9-10-2- TƏSBEH .

   Mikro aləm kəsitində hər şey elektronlardan meydana gəlmişdir. Elektronların birləşməsi ilə hüceyrələr təşəkkül edər. Canlı orqanizmlərin ən kiçik vahidi hüceyrədir. İnsan da bir canlı olması səbəbiylə iradi olaraq Allahı zikr etməklə əmr olunmuşdur. Lakin mikro aləm kesitinde, yəni cansızlarda atomların ətrafında bir orbitdə dolanan elektron öz ətrafında da dönməkdə və bir səs çıxarmaqdadır. (Hər dönüşündə) Məhz bu bir təsbeh hadisəsidir. Bu səbəblədir ki, istisnasız hər şeyin (Bütün varlıqların) Allahı təsbeh etdiyini Rəbbimiz ayəti kərimələriylə açıqlayır. Burada küllü iradənin qanunları elektrona qeyri-iradi bir zikr etdirir ki, bu təsbehdir.

  17/İSRA-44: Tusəbbihu ləhus səmavatus səbi vəl ardı və mən fihinn(fihinnə), və ən min şəyin illa yusəbbihu bi hamdihi və lakin la təfkahunə təsbihahum, innəhu qana halimən gafura(gafurən).

  7 qat göylər və yer üzü və onlarda olanlar, Onu (Allahı) təsbeh edərlər. Onu həmd ilə təsbeh etməyən bir şey yoxdur. Və lakin onların təsbehlərini siz fiqh edə bilməzsiniz (anlaya bilməzsiniz, idrak edə bilməzsiniz). Şübhəsiz ki O; Hakimdir, Gafurdur (bağışlayandır). Ümumi mənada təsbeh, qeyri-iradi bir hadisə olaraq qarşımıza çıxır. Lakin başqa ayəti kərimələrdə Rəbbimiz, iradə sahibi cin və insan məxluqlarının da özünü təsbeh etmələrini əmr edir.

  Bu üst səviyyədə bir təsbehdir, və küllü zikrdən sonra meydana gələr. Bu təsbeh əmri yalnız cin və insanlara verilən bir əmrdir. Təsbeh, zamanın bütünündə davamlılıq ifadə etdiyi üçün, zikrin ən üst səviyyəsindəki xüsusi bir halı olaraq baxıla bilər. Qeyri-iradi yaranan bir davamlılıq, davamlılıq yəni Allah sözü ilə bütün üzvlərin Allahı təsbeh etməsi halıdır. Və 3 təslimi reallaşdırıb salaha keçən hər kəs üçün zikrdə son nöqtə bu nöqtədir. Artıq zikr yoxdur, təsbeh vardır.

  Bu nöqtədə artıq biz zikr etmirik. İradəyi külliyyə zikr edir. Hadisə bizim iradəmizin xaricində meydana gəldiyi və davam etdiyi cəhətlə bizim üçün zikr deyil, təsbeh sözkonusudur. Salahın 5-ci və 6-cı mövqeyi olan qulluq mövqelərində adam təsbeh halındadır. Cüzi iradə bitmiş onun yerinə küllü iradə iştirak etmişdir. Rəbbimiz, mələklərdə və digər varlıqlarda iradəyi külliyyənin zikri meydana gətirdiyi bu təsbeh ibadətini, sərbəst iradəyə sahib cin və insan qullarına, ancaq sərbəst iradələri ilə müəyyən bir mücahədənin nəticəsində, müəyyən bir ləyaqətə çatmaları ilə lütf edir. Bu lütfkarlığa sahib olan, ehil qullar təsbehdən əvvəl küllü zikrdə idilər. Bilirik ki, Allahu Zülcəlal Hz. nin iradəsi "İradəyi İlahiyyə"dir. Allahın iradəsi "İradəyi külliyyə" dediyimiz bütün kainatı təşkil edən iradəni proqramlaşdırar.

  Məhz qul nə vaxt zikri keçib təsbehə çatmışsa, artıq iradəsiylə meydana gətirdiyi zikrin kənarında bir yerə çatmışdır. Məhz küllü zikrdən sonra yaranan və avtomatik işləyən bu üst səviyyə təsbeh bizlər üçün hədəfdir. Burada qulun cüzü iradəsi deyil, iradəyi külliyyə zikr etməkdədir. Aşağıda sıralanan Qurani Kərim ayəti kərimələri, təsbehin Allahın adı ilə davamlı olaraq yerinə yetirilməsini bizə əmr etməkdədir.

  87/A'LA-1: Səbbihısmə rabbikəl alə.

Rəbbinin "Alə" adını təsbeh et.

  76/İNSAN (DƏHR)-26: Və minəl ləyli fəscud ləhi və səbbihhu ləylən tavila(tavilən).

Və artıq, gecənin bir qisimində Ona səcdə et. Və gecə uzun uzun Onu təsbeh et.

  56/VAKİƏ-74: Fə səbbih bismi rabbikəl əzm(əzmi).

Artıq Rəbbini "Əzm" adı ilə təsbeh et.

  56/VAKİƏ-96: Fə səbbih bismi rabbikəl əzm(əzmi).

Artıq Rəbbini "Əzm" adı ilə təsbeh et.

  69/HAKKA-52: Fə səbbıh bismi rabbikəl əzm(əzmi).

O halda Rəbbini "Əzm" adıyla təsbeh et.

  61/SAFF-1: Səbbəha lilləhi ma fis səmavatı və ma fil ard(ardı), və huvəl azizul hakim(hakimi). Göylərdə və yerdə olanlar, Allahı təsbeh etdi (və etməkdə). Və O; Əzizdir, Hakimdir.

  62/CUMA-1: Yusəbbihu lilləhi ma fis səmavatı və ma fil ardıl məlikil kuddusil azizil hakim(hakimi).

 Göylərdə və yerdə olanlar, Allahı təsbeh edər ki; (O) Malikdir (mülkün sahibidir), Kuddüsdür (müqəddəsdir), Əzizdir (üstündür), Hakimdir (hökm və hikmət sahibidir).

  59/HƏŞR-1: Səbbəha lilləhi ma fis səmavatı və ma fil ard(ardı), və huvəl azizul hakim(hakimi).

 Göylərdə və yerdə olanlar Allahı təsbeh etdi (və etməkdə). Və O; Əzizdir, Hakimdir.

  64/TƏGABUN-1: Yusəbbihu lilləhi ma fis səmavatı və ma fil ard(ardı), lə hul mulku və lə hul həmdi və huvə aləə kulli şəyin qədr(qadirin).

  Göylərdə və yerdə olan hər şey Allahı təsbeh edər. Mülk Onundur və həmd Onadır. Və O, hər şeyə Kaadirdir (gücü çatandır).

  57/HADİD-1: Səbbəha lilləhi ma fis səmavatı vəl ard(ardı), və huvəl azizul hakim(hakimi).Səmalarda və ərzdəki hər şey Allahı təsbeh etdi (və etməkdədir). Və O; Əzizdir, Hakimdir.

  52/TUR-48: Vasbir li hukmi rabbikə fə innəkə bi ayınına, və səbbih bi həmdi rabbikə hinə təkimi.

  Və Rəbbinin hökmünə səbr et. Çünki şübhəsiz ki sən gözümüzün önündəsən. Və qalxdığın zaman Rəbbini həmd ilə təsbeh et.

  52/TUR-49: Və minəl ləyli fə səbbihhu və idbarən nucumi.

  Və gecənin bir qisimində artıq Onu (Allahı) təsbeh et və ulduzların batışında da… Və son olaraq salahın 7 -ci addımına hər dövrdə 1 adam çata bilər. O dövrün imamıdır. Qulluq ən üst mərtəbəyə çatmış, təsbeh hadisəsi isə davam etməkdədir. Küllü iradənin yerini İlahi İradə almışdır. Adam Allahın qənaətindədir.

 

Allah Dostu I.I.A.M